Odra

Odra, niem. Oder, łac. Viadrina,

rz. w Polsce i Czechach, na odcinku 179 km graniczna z Niemcami, jedna z największych w zlewisku Morza Bałtyckiego, druga, po Wiśle, pod względem długości rzeka w Polsce.

Położenie w państwie: Czechy, Niemcy, Polska

Ujście: uchodzi do akwenu: Bałtyckie, Morze (Zalew Szczeciński)

Długość: 854 km (w Polsce 742 )

Powierzchnia dorzecza: 118,9 tys. km² (w Polsce 106056)

Przepływ średni: 565 m³/s (przy ujściu)

Główne rzeki zasilające: Opawa, Ostrawica, Olza, Osobłoga, Kłodnica, Kaczawa, Nysa Kłodzka, Mała Panew, Stobrawa, Widawa, Oława, Ślęza, Bystrzyca, Widawa, Barycz, Obrzyca, Bóbr, Nysa Łużycka, Warta, Myśla

Główne miejscowości: Ostrawa, Bogumin, Racibórz, Kędzierzyn-Koźle, Krapkowice, Opole, Brzeg, Wrocław, Brzeg Dolny, Głogów, Nowa Sól, Krosno Odrzańskie, Frankfurt, Słubice, Kostrzyn nad Odrą, Schwedt, Szczecin

Długość 854 km (w Polsce 742 km), pow. dorzecza 118 861 km² (w tym 106 056 km² w Polsce). Wypływa z G. Odrzańskich (Sudety), na terenie Czech, na wys. 632 m. Przepływa przez Bramę Morawską. Od Bogumina do ujścia Olzy (prawy dopływ) jest rzeką graniczną między Polską a Czechami. Początkowo O. płynie na północ, od Kędzierzyna-Koźla (wlot Kanału Gliwickiego) na północny zachód przez Niz. Śląską. Między Kędzierzynem-Koźle a Brzegiem Dolnym, na dł. 186 km jest skanalizowana (23 stopnie wodne). Na tym odcinku do O. uchodzą jej dopływy: Kłodnica, Mała Panew, Stobrawa, Widawa (pr.), Osobłoga, Nysa Kłodzka, Oława, Ślęza, Bystrzyca (l.). Poniżej Brzegu Dolnego na swobodnie płynącym środkowym biegu rzeki większymi dopływami są: Barycz, Obrzyca (pr.), Kaczawa, Bóbr, Nysa Łużycka (l.). Od ujścia Nysy Łużyckiej O. ponownie skręca na północ i staje się na dł. 179 km rzeką graniczną między Polską a Niemcami; 11 km poniżej ujścia Nysy Łużyckiej bierze początek południowo odgałęzienie Kanału Odra–Sprewa, a ok. 23 km dalej jego północne odgałęzienie. Na obszarze Pradoliny Toruń.-Eberswaldzkiej O. przyjmuje swój największy dopływ — Wartę (pr.), a dalej na północ — Myślę. Pod Zatoniem Górnym odgałęzia się Kanał O.–Hawela. W pobliżu Cedyni O. skręca na północny wschód, przecinając wzniesienia Pojezierza Zachodniopomor.; poniżej Widuchowej następuje rozdział O. na O. Wschodnią i O. Zachodnią; gł. nurt rzeki biegnie O. Wschodnią; O. Zachodnia na dł. pierwszych 17 km jest rzeką graniczną z Niemcami. O. Wschodnia powyżej Szczecina rozdziela się znów na 2 ramiona: prawe, zw. Regalicą, prowadzi większość wód O. do jez. Dąbie, lewe zaś, jako O., skręca do O. Zachodniej i łączy się z nią w pobliżu Szczecina; dalej płynie wzdłuż jez. Dąbie, łącząc się z nim kilkoma odgałęzieniami. Poniżej Szczecina O. łączy się z wodami wypływającymi z północnego krańca jez. Dąbie (m.in. Regalicy) i płynie dalej szerokim korytem jako Domiąża; rozdziela się na Szeroki i Wąski Nurt. Uchodzi do Roztoki Odrzańskiej (południowa część Zalewu Szczec.). O. należy do rzek ubogich w wodę. Częstym zjawiskiem są niżówki letnio-jesienne, stąd wynika konieczność kanalizacji Odry jako szlaku żeglugowego oraz budowa zbiorników retencyjnych na dopływach, zasilających rzekę w okresie niskich stanów wody; największe zbiorniki retencyjne znajdują się na dopływach: Nysie Kłodzkiej w Otmuchowie i Głębinowie oraz na Małej Panwi w Turawie. Średni przepływ O. w dolnym biegu wynosi 565 m³/s (Widuchowa); maks. rozpiętość wahań stanów wody w dolnym biegu 5,7 m. O. wykorzystywana jest do celów energ. (7 elektrowni, największa w Brzegu Dolnym o mocy 9,7 MW). Żeglowna na dł. 711 km jest ważną drogą wodną; przez Kanał Gliwicki łączy Górnośląski Okręg Przemysłowy z M. Bałtyckim, poprzez Wartę, Noteć i Kanał Bydg. połączona jest z Wisłą; poprzez kanały: O.–Sprewa i O.–Hawela włączona do śródlądowych dróg wodnych zachodniej Europy. Główne m. nad O.: Ostrawa, Racibórz, Opole, Wrocław, Nowa Sól, Frankfurt, Szczecin.

Odra w Szczecinie, barka na rzece w centrum miasta

Kędzierzyn-Koźle, port rzeczny w dzielnicy Koźle