Mccheta

Mccheta, Mts’khet’a,

miasto w Gruzji, przy ujściu Aragwi do Kury, na północ od Tbilisi, przy Gruzińskiej Drodze Wojennej.

Ośrodek administracyjny regionu Mccheta-Mtianetia. Założona w połowa I tysiąclecia p.n.e.; jedna z najstarszych osad na Kaukazie; w starożytności zamieszkana przez plemię Moschów; do VI w. stolica wschodniej Gruzji (Iberii, od IV w. Kartlii); od średniowiecza ważny ośrodek religijny (siedziba katolikosa) oraz handlowy-rzemieślniczy; w XI–XIII w. pod władzą Bagratydów; po najazdach mongolskich, od XVI w. teren rywalizacji Persji z Turcją; na początku XIX w. włączona do Rosji. Na północnych obrzeżach Mcchety ogromna nekropola Samtawro (połowa III tysiąclecia p.n.e.–X w. n.e.) z licznymi wyrobami z brązu, szkła, ceramiki oraz ozdobami ze srebra i złota; na prawym brzegu rzeki Kury ruiny akropolu Armazisciche (2. połowa I tysiąclecia p.n.e.–początek I tysiąclecia n.e.) z resztkami ścian cytadeli, pałacu i grobowców. W pobliskim Armazischewi ruiny zespołu pałacowego, łaźni (II–III w.) oraz nekropola (początek n.e.) z wyrobami rzemiosła (broń, ozdoby ze złota, srebra i brązu). Średniowieczne zabytki Mcchety: zespół klasztoru Samtawro ze świątynią krzyżowo-kopułową (XI w.) o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej elewacji; sobór katedralny Sweti Cchoweli (1010–29), zbudowany na miejscu pierwszej w Gruzji świątyni chrześcijańskiej z IV w., przebudowany w począttu XV i w XVII w., z bogatą dekoracją rzeźbiarską fasad — wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO; w pobliżu świątynia Dżwari (586/87–604) na planie tetrakonchy, z kopułą na 8-bocznym bębnie, z dekoracją rzeźbiarską fasad (m.in. portrety fundatorów), obok ruiny tzw. Małej Dżwari (VI w.).

Mccheta, sobór katedralny Sweti Cchoweli