Majakowski Władimir Władimirowicz, ur. 19 VII 1893, Baghdadi (Gruzja), zm. 14 IV 1930, Moskwa,
rosyjski poeta i dramatopisarz.
Majakowski Władimir Władimirowicz
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodził się 19 VII 1893 w Baghdadi (Gruzja), w rodzinie leśniczego. W 1906 rodzina Majakowskiego przeniosła się do Moskwy. 1911–13 Majakowski studiował w Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury, gdzie poznał D. Burluka, który wprowadził go do środowiska futurystów. Wraz z innymi futurystami uczestniczył w rozwoju tego ruchu. Debiutował jako współautor manifestu kubofuturystycznego (almanach „Poszczoczina obszczestwiennomu wkusu”), pierwszy zbiorek poezji Ja ogłosił 1913 (wydanie polskie 1957); 1915 poznał małżeństwo O. i L. Brików, z którymi połączyła go wieloletnia przyjaźń; namiętne uczucie do Lili Brik stało się źródłem inspiracji wielu jego wierszy; założył ugrupowanie literackie LEF, redagował czasopisma „Lef” (1923–25) i „Nowyj Lef” (1927–28); 1930 wstąpił do organizacji literacko-politycznej RAPP. Autor liryków, udramatyzowanego monologu scenicznego Włodzimierz Majakowski (1913, wydanie polskie 1959), łączącego zasady poetyki futuryzmu z elementami ekspresjonizmu, poematów (Obłok w spodniach 1915, Flet kręgosłupa 1916, oba wydanie polskie 1959), wyrażających bunt przeciw światu, opartemu na kulcie pieniądza, i mieszczańskiemu rozumieniu sztuki, miłości i religii, oraz utworów pacyfistycznych (m.in. poemat Wojna i świat 1917, wydanie polskie 1959).
Trybun rewolucji
Po 1917 propagator i twórca sztuki służebnej wobec rewolucji, m.in. satyryczne plakaty agitacyjne dla Agencji Telegraficznej ROSTA, tzw. Okna satyry ROSTA, sztuka satyryczno-groteskowa Misterium-buffo (1918, wydanie polskie 1962) — przedstawiająca upadek kapitalizmu i komunistyczny raj, słynny wiersz Lewą marsz (1919, wydanie polskie 1957), poematy: Włodzimierz Iljicz Lenin (1924, wydanie polskie 1951), Dobrze (1927, wydanie polskie 1945); do osiągnięć poetyckich Majakowskiego należą poematy: Kocham (1922 — pochwała miłości wyzwolonej z mieszczańskich konwenansów) i O tym (1923 — historia trudnej miłości poety w okresie NEP-u, oba wydanie polskie 1959); głównym motywem liryki miłosnej Władimira Majakowskiego była afirmacja jego uczuć wewnętrznych (poczucie misji, cierpienia, miłość wzniosła i nieosiągalna); podsumowanie doświadczeń pisarskich w kontekście roli twórcy w nowym społeczeństwie zawiera programowy poemat Na cały głos (1930, wydanie polskie 1959).
Komedie satyryczne
Swoje rozterki i obawy o przyszłość rewolucji Majakowski wyraził w komediach satyrycznych Pluskwa (1928, wystawienie 1929) i Łaźnia (1929, wystawienie 1930, obie wydanie polskie 1956), wymierzonych przeciw biurokracji, czerwonemu mieszczaństwu i konformizmowi partyjnemu, rozpowszechnionym w porewolucyjnym życiu społecznym. Sztuki te były inspiracją dla awangardowej dramaturgii europejskiej, m.in. twórczości B. Brechta. Majakowski stworzył nowy typ poetyckiego obrazowania, rytmiki, opartej na intonacji (co wyrażało się w układzie graficznym tekstów — tzw. schodki), wprowadził też do poezji język potoczny, łączył język liryczny z językiem plakatu, stosował, skróty, slogany, wykrzykniki i pytania retoryczne. Wypaczenia ideałów rewolucyjnych, walka grup poetyckich, kłopoty wydawnicze i zawód miłosny doprowadziły do samobójczej śmierci poety 14 IV 1930 w Moskwie. W Polsce twórczość Majakowskiego była znana od 1919. Wśród jej tłumaczy i popularyzatorów byli futuryści: B. Jasieński, A. Stern, skamandryci: J. Tuwim, A. Słonimski, poeci lewicowi: W. Broniewski, predstawiciele awangardy: A. Ważyk, J. Przyboś. a także A. Sandauer, S. Pollak, M. Jastrun i inni. Polskie wybory, m.in. Wybór poezji (1927), Wiersze (Lwów 1940), Poezje. Poematy. Utwory sceniczne. Proza (t. 1–3 1957–59), Listy do Lili Brik (1917–1930) (1962), Kocham (1976), Majakowski w przekładach Artura Sandauera (1977).
