Legnica

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Legnica,

miasto w województwie dolnośląskim, na Równinie Legnickiej, nad Kaczawą i jej dopływami: Czarną Wodą (l.) i Wierzbiakiem (pr.); pow. grodzki, siedziba pow. legnickiego.

Ludność miasta: ogółem — 99,5 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 776,5 os/km² (2019)

Powierzchnia: 56 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 16°12′E, szerokość geograficzna: 51°12′N

Prawa miejskie: nadanie praw — przed 1252 (1242?)

Oficjalne strony WWW: www.legnica.um.gov.pl

1950–89 nastąpił prawie 3-krotny wzrost liczby ludności (przyłączono liczne pobliskie wsie, m.in. Pawłowice Małe, Przybków, Pątnów Legnicki, Piekary). L. jest ośr. przem., usługowym, nauk. i kult. Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego; dominuje przemysł metalurgiczny, w tym wielki kombinat KGHM Polska Miedź SA, do którego należą (w obrębie L.): Huta Miedzi Legnica, Zakłady Mechaniczne Legmet i fabryka przewodów nawojowych Patelec–Elpena Sp. z o.o.; ponadto przemysł: maszyn., dziewiarski, odzieżowy, papierniczy, poligraficzny i spoż., metal. (nakrycia stołowe) oraz fabryka pianin i fortepianów, zakłady zielarskie Herbapol; elektrociepłownia; od 1997 siedziba zarządu Legnickiej Specjalnej Strefy Ekon. (kapitał niem., pol., międzynar., hol.); imprezy targowe, w tym Międzynar. Targi Budownictwa Ekol.; węzeł kol. i drogowy; lotnisko. Stolica diecezji legn. Kościoła rzymskokatol.; filia Politechniki Wrocł., Państw. Wyższa Szkoła Zawodowa, Wyższa Szkoła Zawodowa — The Polish Open University, Wyższe Seminarium Duchowne, Papieski Fakultet Teolog., Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych; teatr; Okręgowe Muzeum Miedzi; Tow. Przyjaciół Nauk w L.; miasto leży na Eur. Szlaku Cystersów (Jawor–L.–Lubiąż). W centrum dawna zabudowa; dzielnice przem. znajdują się w północnej i południowo-zachodniej części L., nowe osiedla mieszkaniowe rozciągają się na wschód i zachód od centrum; dużo terenów zielonych (m.in. ogródki działkowe, Lasek Złotoryjski, Park Miejski z palmiarnią); wiele obiektów sport.-rekreacyjnych (m.in. tor saneczkowy, baseny, hala sport., kąpielisko, korty tenisowe, stadiony).

Historia.

Wczesnopiast. gród, wzmiankowany 1149; siedziba kasztelanii; zamek obronny, rozbudowany w 1. poł. XIII w., 1241 oparł się najazdowi Tatarów (Legnickie Pole); prawa miejskie przed 1252 (po 1242?); w XIII i XIV w. rozwój sukiennictwa, piwowarstwa i in. rzemiosł oraz handlu; od pocz. XIV w. licznie osiedlali się Żydzi, w XV w. wypędzeni; od 1331 pod zwierzchnictwem Czech, dzieliła losy polit. Śląska; do 1675 stol. księstwa piastowskiego; od 1522 ośr. luteranizmu; od 1742 w państwie pruskim; 2. poł. XVI–XVIII w. — zahamowanie rozwoju gosp. miasta; w końcu XVIII w. Legnica słynęła z uprawy warzyw; od 1844 połączenie kol. z Wrocławiem; w 2. poł. XIX w. rozwój przemysłu fabrycznego; w czasie II wojny światowej 2 hitl. obozy pracy przymusowej i 2 oddziały robocze jeńców obozu w Żaganiu; do 1993 ośr. dowodzenia wojsk. na terenie Polski (dowództwo Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej); od 1815 stolica rejencji; od 1945 w Polsce, do 1975 i od 1999 siedziba powiatu; 1975–98 siedziba województwa.

Zabytki.

Zamek książęcy fundacji Henryka Brodatego, z pozostałościami późnorom. palatium i kaplicy centralnej sprzed 1238, rozbudowa w XV–XVII w. (m.in. renes. brama 1533) i 1835 przez K.F. Schinkla; got. kościół Św. Piotra i Pawła (ok. 1328–1390, kaplice XV–XVI w., przebudowa 1892–94), wyposażenie późnogot. i manierystyczne, wczesnogot. chrzcielnica; późnobarok. kościół Jezuitów (1714–30, K. Dientzenhofer), z kaplicą grobową Piastów (przebudowany przed 1676, z got. prezbiterium) oraz kolegium (pocz. XVIII w.); fragmenty murów miejskich z Bramą Głogowską i wieżą Bramy Chojnowskiej (XIV w., przebudowane); wiele budowli późnobarok.: ratusz (1737–41), Akad. Rycerska (1726–35) i pałac opatów lubiąskich (1734–45, obecnie muzeum); zabytkowe kamienice z XVI–XVIII w., m.in. tzw. Kramy Śledziowe.

Legnica, zamek