Kaspijskie, Morze

Kaspijskie, Morze, ros. Kaspịjskoje mọrie, kazach. Kaspij tengyzy, azerb. Xəzər Dənizi, turkm. Kaspiy deňzi, pers. Daryā-ye Khazar,

największy bezodpływowy akwen na Ziemi,

Państwa położone nad morzem: Rosja, Kazachstan, Turkmenistan, Iran, Azerbejdżan

Powierzchnia akwenu: 370 tys. km² (powierzchnia zmienna: 370–ponad 400 tys. km²)

Głębokość akwenu: średnia — 184 m, maksymalna — 1 025 m

Ważniejsze porty: przeładunkowe: Astrachań (port połączony kanałem z redą na Morzu Kaspijskim), Machaczkała, Derbent, Baku (największy port nad Morzem Kaspijskim; także port pasażerski), Bandar-e Anzeli (także rybacki), Bandar-e Torkaman (także rybacki), Türkmenbaşy (największy port na wschodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego)

nad Morzem Kaspijskim leży Rosja, Kazachstan, Turkmenistan, Iran i Azerbejdżan; powierzchnia zmienna 370–ponad 400 tys. km² (1986), średnia głębokość 180 m, maksymalna — 1025 m (w części południowej); poziom wody Morza Kaspijskiego obniżył się o ponad 2 m od 1929 (ówczesna powierzchnia 422 tys. km²); najniższy poziom w ciągu ostatnich 400 lat zanotowano 1977 (29 m p.p.m. — oceanu światowego); od końca lat 70. następuje dość szybkie podnoszenie się poziomu (o ok. 2,25 m od 1978 do końca lat 90.); większe zatoki: Kazachska, Türkmenbaşy, Komsomolec, Mangyszłacka, Kara Bogaz Goł (1980 oddzielona tamą w celu zmniejszenia tempa obniżania się poziomu Morza Kaspijskiego); rozciągłość południkowa 1200 km, średnia szerokość 325 km. Temperatura wód powierzchniowych od poniżej 0°C do 10°C w zimie, 24–32°C w lecie, zasolenie — od 0,05‰ u ujścia Wołgi do 11–13‰ w części południowo-wschodniej; do Morza Kaspijskiego uchodzą rzeki: Wołga, Ural, Kura, Terek, Kuma i in.; rozwinięte rybołówstwo i żegluga, prom kolejowy Baku–Türkmenbaşy; wydobycie ropy naftowej ze złóż pod dnem morza; główne porty: Baku, Astrachań, Türkmenbaşy, Machaczkała, Bandar-e Anzeli.