Islandia, Ísland,
wyspa w pn.-zach. Europie, na granicy O. Atlantyckiego i O. Arktycznego, wraz z przybrzeżnymi wysepkami stanowi państwo Islandia;
Islandia
Encyklopedia PWN
pow. 102,8 tys, km2; 293 tys. mieszk. (2005); gł. m. i stolica Reykjavík; wyspa pochodzenia wulk. (nawodna część Grzbietu Śródatlantyckiego), zbud. z trzeciorzędowych i czwartorzędowych skał bazaltowych; wyżynno-górzysta; większość powierzchni stanowi płaskowyż z rozległymi pokrywami lawowymi i tufowymi o wys. 700–1000 m, opadający stromo ku wybrzeżom; liczne stożki wulk., najwyższy szczyt Hvannadalshnúkur (2119 m); niewielkie obszary nizinne, gł. na wybrzeżach pd. i pd.-zach.; linia brzegowa, z wyjątkiem pd., dobrze rozwinięta, wybrzeża różnorodne, na zachodzie, północy i wschodzie liczne zatoki i głębokie fiordy, na południu płaskie wybrzeża aluwialne; obszar aktywny sejsmicznie, 26 czynnych wulkanów (najaktywniejsze: Grímsvötn 1719 m, Hekla 1491 m, Katla 1363 m), trzęsienia ziemi, a w miejscach wygasającej działalności wulk. — gejzery (najbardziej znany Wielki Gejzer); ok. 12% pow. zajmują lodowce (m.in. Vatnajökull — 8400 km2, największy w Europie); klimat w pd. części wyspy umiarkowany chłodny, mor., w pn. — podbiegunowy; średnia temp. w styczniu w pd. części wyspy powyżej 0°C, w części pn. — –5°C, w lipcu na południu 12°C, na północy 9°C; opady zróżnicowane, roczna suma opadów na wybrzeżach pd. przekracza 2000 mm, w Reykjavíku 870 mm, na północy poniżej 500 mm; rzeki są krótkie (z progami i wodospadami) o zmiennych stanach wód; gł. rz. Þjórsá (dł. 237 km) i Hvitá; liczne jeziora polodowcowe (największe Thingvallavatn); roślinność skąpa, zbiorowiska tundrowe z niskimi brzozami i wierzbami, miejscami przechodzące w torfowiska; lasotundra porasta 6% pow. wyspy, w sąsiedztwie źródeł łąki o znaczeniu gosp.; większość obszaru wyspy jest pustynią skalną; przyroda jest chroniona w ok. 20 rezerwatach i 3 parkach nar.: Park Nar. Þingvellir (pow. 50 km2), Park Nar. Jökulsárgljúfur (pow. 150 km2), oraz Park Nar. Skaftafell (pow. 1600 km2).
