Horodnica,
w. na Białorusi, k. Grodna, obecnie w granicach miasta. W 2. poł. XVIII w. ośrodek adm.-gosp. ekonomii grodzieńskiej;
Horodnica
Encyklopedia PWN
1765–74 A. Tyzenhauz stworzył tu duży ośrodek manufakturowy — osadę zaplanowaną na 1500 mieszkańców, o typowym dla oświecenia układzie urb. z regularną zabudową (3 strefy wzdłuż ul. Rozkosz, ob. E. Orzeszkowej): strefa adm.-kult. (najlepiej zachowana) — z pałacem Tyzenhauza (niezachowany), pałacem administratora (obecnie siedziba Inst. Med.), domem wiceadministratora (obecnie siedziba archiwum hist.), domem administracji lasów, lamusem, teatrem (1780, przebudowany 1859, 1940), szkołą teatr., szkołą muz.; strefa nauk. — z ogrodem bot., szkołą med.; strefa przem.-mieszkalna — z folwarkiem, 2 karczmami i manufakturami, domami dla robotników (zachowany jedynie domek majstra 1768); cerkiew Pokrowska (1904–05). W ośrodku manufakturowym produkowano m.in. sukno, płótno, jedwabie, kapelusze, pończochy, karety, wyroby złotnicze, zbrojeniowe, działała ludwisarnia i garbarnia; 1798–1918 również ceramikę; cudzoziemscy fachowcy (z Francji, Włoch, Niemiec) kierowali produkcją i szkolili pol. rzemieślników; projektowano stworzenie w Grodnie ośrodka nauki i kultury; trudności ze zbytem spowodowały likwidację zakładów wkrótce po upadku 1780 ich twórcy.
