Hellenowie

Hellenowie, Héllēnes,

samookreślenie Greków;

pierwotnie nazwa mieszkańców Hellady, z czasem rozszerzona na wszystkich Greków; u Homera Greków walczących pod Troją nazywano Danaami, Achajami, Argiwami, a niekiedy „Wszech-Hellenami”; wspólna nazwa „Hellenowie” była bardzo ważna dla gr. poczucia wspólnoty, wcale nieoczywistego dla ludu mówiącego wieloma dialektami, który nigdy nie stworzył jednego organizmu państw., a składał się z wielu miast-państw (polis), często ze sobą walczących. Poczucie jedności Hellenów opierało się na przekonaniu o pochodzeniu od wspólnego mitol. przodka, Hellena, którego potomkowie mieli dać początek trzem wielkim gr. szczepom: Dorom, Jonom oraz Eolom; silnie łączyła Hellenów także wspólnota kultu helleńskich bogów — podobny w całej Helladzie sposób oddawania czci bogom, posiadanie wspólnych, czyli panhelleńskich miejsc kultu, np. w Olimpii czy Delfach; również ważny był wyróżnik językowy (i kulturowy); Grecy dzielili ludzi na Hellenów oraz tzw. barbarzyńców, czyli tych, którzy mówią w sposób niezrozumiały, a więc niegr., a przy tym różnią się od Hellenów obyczajami; Hellenowie byli też przekonani o swojej wyższości wobec „barbarzyńców”, a zwłaszcza wobec ludów Wschodu. Po zwycięskich wojnach perskich rozpowszechniło się wśród Hellenów przekonanie, że istnieje pewien charakterystyczny tylko dla nich, tzw. helleński sposób życia; w przeciwieństwie do „barbarzyńców”, Hellenów miało cechować szczególne przywiązanie do wolności i stała gotowość do walki w jej obronie; tak też wyobrażała sobie Greków większość Europejczyków epoki nowoż. i czasów najnowszych.