Gorzów Wielkopolski

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Gorzów Wielkopolski,

miasto w województwie lubuskim, na pograniczu Równiny Gorzowskiej i Kotliny Gorzowskiej, nad Wartą i jej prawym dopływem Kłodawką; siedziba wojewody lubuskiego i starosty pow. gorzowskiego, pow. grodzki.

Ludność miasta: ogółem — 123,7 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 438,3 os/km² (2019)

Powierzchnia: 86 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 15°14′E, szerokość geograficzna: 52°44′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1257 (jako Landsberg)

Oficjalne strony WWW: www.gorzow.pl

wczesnopiastowska osada rzemieślniczo-handl., opanowana 1250 przez Brandenburgię, dzieliła losy polit. Nowej Marchii; obok osady 1257 zał. miasto pod nazwą Landsberg jako przeciwwagę dla pol. Santoka; w XIII–XVIII w. ważny ośrodek handl. (od 1257 prawo składu); w 2. poł XVIII w. rozwój sukiennictwa (eksport do Polski), w XIX w. przemysłu m.in. maszyn. i spoż.; od 1857 połączenie kol.; po 1933 ośr. przemysłu zbrojeniowego; podczas II wojny światowej 9 hitl. obozów pracy przymusowej oraz 4 oddziały robocze jeńców fr., radzieckich i wł. obozu w Drzewicach; od 1945 w Polsce; 1892–1975 i od 1999 siedziba powiatu; 1945–92 siedziba diecezji (od 1992 zielonogór.-gorz.). Ośr. przem., oświat. i kult.; rozwinięty przemysł: chem., w tym Zakłady Włókien Chem. Stilon (poliamidowe włókna tekstylne, przędza techn. oraz granulaty konstrukcyjne m.in. dla przemysłu motoryzacyjnego), Zakłady Farm. Biowet (leki wet.), AVZO NOBEL Enka (włókna wiskozowe), zakłady wyrobów poliamidowych, oraz przemysł maszyn., środków transportu (części i podzespoły do ciągników, montownia samochodów Land Rover, elementy do samochodów Volkswagen, katalizatory), drzewny (meble, stolarka budowlana, tarcica), włók. (jedwabn., lniarski, dziewiarski, tkanin techn.) i spoż. (zakłady mięsne, mleczarnia, wytwórnia makaronu, przetwórnia owoców i warzyw); ponadto zakłady przemysłu: metal. (odlewy żeliwne), materiałów budowlanych, a także produkcja obuwia ortopedycznego; drukarnia, elektrownia cieplna; od 1993 odbywają się Gorzowsko-Brandenburskie Targi Biznesu; węzeł kol. i drogowy; filia poznańskiego AWF, sekcja Wydziału Teologicznego UAM, Nauczycielskie Studium Języków Obcych, Kolegium Języka Polskiego; Teatr im. J. Osterwy, Teatr Kreatury; muzea; Gorz. Tow. Kultury; ośr. obsługi ruchu turyst.; 1950–90 liczba ludności Gorzowa Wielkopolskiego wzrosła 4-krotnie; do miasta przyłączono wiele okolicznych wsi, sołectw i przysiółków, m.in. Siedlice, Chwalęcice, Wieprzyce. Gorzów Wielkopolski leży na obu brzegach Warty; współcz. osiedla mieszkaniowe otaczają zwartą zabudowę handl.-usługowego centrum; największe skupienie zakładów przem. występuje w północno-wschodniej części miasta, w północnej — znajdują się tereny rekreacyjne (parki: Słowiański, Siemiradzkiego, Kopernika, las komunalny „Zacisze”); got. katedra (XIV–XV w.); spichlerz o konstrukcji szkieletowej (koniec XVII w.).

Gorzów Wielkopolski, katedra