Gołuchów

Gołuchów,

w. gminna w woj. wielkopol., w pow. pleszewskim, na Wysoczyźnie Kaliskiej, nad Ciemną (lewy dopływ Prosny), w otoczeniu lasów;

W okresie II wojny światowej w pobliskim lesie Niemcy zamordowali (XI 1941 i na pocz. 1942) 10–12 tys. osób. Wieś letniskowa; nad spiętrzeniem rz. Ciemnej — kąpielisko; zamek w stylu renesansu fr. (1872–85, Z. Gorgolewski i M.A. Ouradou), zbud. (z przeznaczeniem na muzeum) dla I. Działyńskiej, z domu Czartoryskiej, z wykorzystaniem murów wcześniejszych budowli; elementy arch. i rzeźbiarskie częściowo pochodzenia wł. i fr. (XV–XVII w.); do 1939 muzeum — zbiory J.K. i I. Działyńskich, m.in. średniow. rzemiosło artyst. i słynna kolekcja waz antycznych; w zamku od 1962 oddział Muzeum Nar. w Poznaniu; oficyna (dawna gorzelnia, XIX w., obecnie gł. budynek Muzeum Leśnictwa); budynek intendentury (XIX w.); mauzoleum (dawniej barok. kaplica, 1697, 1899); park krajobrazowy (1854–95), od 1951 arboretum Akad. Roln. (ob. Uniw. Przyr.) w Poznaniu — jeden z największych w Polsce parków dendrologicznych. W pobliżu Gołuchowa znajduje się największy w Wielkopolsce głaz narzutowy zw. Kamieniem Św. Kingi (obwód 22 m, wys. 3,5 m) — pomnik przyrody nieożywionej.

Gołuchów, zamek