Armia Nowego Wzoru, New Model Army,
ang. armia polowa, powołana II 1645 przez Parlament i walcząca w wojnie domowej w Anglii 1642–48 przeciw Karolowi I.
Armia Nowego Wzoru
Encyklopedia PWN
Utworzona w wyniku reorganizacji dotychczasowych wojsk stronników Parlamentu: scalono kilka działających niezależnie armii, wprowadzono jednolite dowództwo i strukturę, zadbano o środki finansowe na jej utrzymanie, liczebność ustalono na 6600 żołnierzy jazdy (11 pułków), 14 400 piechoty (12 pułków) i 1000 dragonów. Utworzenie A.N.W. było polit. sukcesem O. Cromwella (jej gł. inicjatora) i zwolenników zdecydowanego zwycięstwa nad królem; od dowodzenia odsunięto generałów-arystokratów (hr. Essex, hr. Manchester) o umiarkowanych poglądach polit. i rel.; nacz. wodzem został Th. Fairfax, dowódcą jazdy Cromwell, większość oficerów stanowili independenci; trzonem jazdy stali się Ironsides; 1645–46 A.N.W. pokonała wojska Karola I (bitwy pod Naseby i Langport, zdobycie Oksfordu). Stała się także ważną siłą polit., radykalni reprezentanci żołnierzy (tzw. agitatorzy) uczestniczyli w sporach o ustrój państwa; 6 XII 1648 jej oddziały usunęły prezbiterian z Parlamentu; V 1649 Cromwell złamał silne w armii wpływy lewellerów; generałowie i oficerowie byli podporą jego rządów; stopniowo demobilizowana, 1649–51 walczyła też przeciw Irlandczykom i Szkotom.
