Angelico Fra
 
Encyklopedia PWN
Angelico Fra
[andżẹliko fra],
Guido di Pietro, zw. Il Beato (jako zakonnik), Fra Giovanni Da Fiesole, błogosławiony, ur. 1387, Vicchio (Toskania), zm. 10 III 1455, Rzym,
malarz włoski przełomu gotyku i renesansu; przedstawiciel szkoły florenckiej.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 1387 (1395) w Vicchio (Toskania). Malował obrazy religijne, głównie sceny z raju, życia Marii oraz anioły, czemu zawdzięcza swe imię.
Twórczość
Fra Angelico do malarstwa zaczął się przyuczać już w młodości, terminując w cechu malarzy. Po wyzwoleniu na malarza, 1417 wstąpił do bractwa religijnego św. Mikołaja, a wkrótce do zakonu dominikanów koło Fiesole (obecnie w granicach miasta), gdzie przybrał imię Fra Giovanni. Od 1436 Fra Angelico (tak już przyjęło się go nazywać) przebywał w klasztorze San Marco we Florencji, gdzie ozdobił freskami ściany przebudowywanego właśnie na polecenie Cossima Mediciego klasztoru i kościoła (1436–46, Michelozzo). Tu również znajdują się jego obrazy tablicowe, m.in. Madonna dei Linaiuoli (1433). Rozgłos, jaki zdobyły jego dzieła, spowodował pod koniec 1445 wyjazd do Rzymu, gdzie na polecenie papieży Eugeniusza IV (jemu Fra Angelico odmówił przyjęcia zaszczytu objęcia biskupstwa Florencji) i następnie Mikołaja V malował freski (we współpracy z Benozzo Gozzolim) w kaplicy papieskiej (sceny z życia św. Wawrzyńca i św. Szczepana) oraz w prywatnych apartamentach papieży. W 1447 wraz z pomocnikami prowadził jednocześnie prace nad freskami w katedrze w Orvieto. W połowie wieku, na skutek zarazy w Rzymie, udał się do macierzystego klasztoru koło Fiesole (pełnił tu funkcję przeora), który opuścił po czteroletnim pobycie wezwany przez papieża. W następnym roku 18 II w Rzymie zakończył życie.
Charakterystyka twórczości
Styl Fra Angelica kształtował się pod wpływem późnogotyckiego malarstwa dekoracyjnego i lirycznego, na który później wpłynęli artyści wczesnego renesansu florenckiego, zwłaszcza Gentile da Fabriano i Masaccio. Malarstwo Fra Angelica, stojące na granicy dwu epok — średniowiecza i renesansu, łączy elementy dawne i innowacyjne (np. perspektywa). Artysta wniósł nowe humanistyczne treści do tradycyjnych tematów religijnych, wyrażając je pogodnym nastrojem kontemplacji i jasnym, czystym kolorytem. Od strony formalnej dzieła artysty cechuje dekoracyjność osiągnięta przez zastosowanie płaskiej plamy barwnej (podkreślonej złotymi tłami), linearyzm form i symetria kompozycji.
Dzieła
Do najbardziej znanych prac Fra Angelica należą: Madonna della Stella, Koronacja Matki Bożej, Madonna ze świętymi, Zwiastowanie oraz tzw. sportelli — małe obrazki, które zdobiły drzwi szafy na srebra w kościele Santissima Annunziata (1449, sceny z życia Marii i Sąd Ostateczny). Jego dzieła wzbogacają kolekcje najwyżej cenionych dziś muzeów świata, m.in.: Pieta ok. 1438 (Alte Pinakothek, Monachium), Zwiastowanie 1430–45 (Prado, Madryt), Madonna z Dzieciątkiem wśród aniołów ok. 1425 (Ermitaż, Sankt Petersburg), Koronacja Najświętszej Marii Panny ok. 1434–35 (Galleria degli Uffizi, Florencja), Koronacja Matki Bożej 1435 (Luwr, Paryż), Raj ok. 1435–40 (Galeria Malarstwa, Berlin), Pokłon trzech króli ok. 1440–60 (Galeria Narodowa, Waszyngton), Sąd ostateczny (Galeria Borghese, Rzym).
Znaczenie
Fra Angelico wprowadzając w miejsce hieratycznych scen akcję, stworzył nowy typ obrazu ołtarzowego. Często malowane przez niego Madonny w otoczeniu świętych, dały początek typowi przedstawienia zwanego Sacra Conversazione. Twórczość Fra Angelica (którego uczniem był m.in. Benozzo Gozzoli) stała się w XIX w. wzorem dla prerafaelitów i nazareńczyków. Beatyfikowany 3 X 1982 przez Jana Pawła II i przez niego też 18 II 1984 został ogłoszony patronem artystów.
Klasztor — muzeum
W podominikańskim klasztorze San Marco we Florencji, znajduje się największy zespół jego prac i w związku z tym utworzono tu muzeum malarza (Museo di San Marco). Jego autorstwa są freski o tematyce chrystologicznej w krużgankach wirydarza i w 44 celach zakonnych — każdemu przedstawieniu o głębokiej, niespotykanej wymowie teologicznej, towarzyszy postać św. Dominika pogrążonego w modlitwie. Muzeum mieści także dzieła utworzone przez Fra Angelica z przeznaczeniem dla innych miejsc, m.in. 35 scen (sportelli) z kościoła Santissima Annunziata.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Angelico Fra, Św. Bonawentura, fragment fresku z Capella Niccolina, 1447–50 — Muzea Watykańskie, Rzym. fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Angelico Fra, Zwiastowanie, po 1436, fresk — Museo di San Marco, Florencja fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Angelico Fra, Sacra Conversazione, fragment przedstawiający św. Tomasza z Akwinu ze św. Wawrzyńcem — Museo di San Marco, Florencja fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia