Wiktoria, Victoria,
stan w południowo-wschodniej części Australii;
Wiktoria
Encyklopedia PWN
5,4 mln mieszk. (2011); powierzchnia 227,4 tys. km2, stol. Melbourne, inne gł. m.: Geelong, Ballarat, Bendigo; gęstość zaludnienia 19 osób na km2. Wybrzeże abrazyjno-akumulacyjne, dł. 1800 km; jedyna większa zatoka — Port Phillip; północna część równinna; w południowej części pasma Wielkich G. Wododziałowych, wysokość do 1986 m (szczyt Bogong w Alpach Austral.), opadające stromo ku wąskiej nizinie nadbrzeżnej; gł. rzeki: Murray (na dł. 1930 km graniczna z Nową Południową Walią) i jej lewe dopływy (Mitta Mitta, Goulburn, Loddon) oraz Śnieżna i Yarra (uchodzące do Cieśn. Bassa). Klimat zwrotnikowy, w południowej części podzwrotnikowy mor.; średnia temp. w lipcu od 5°C w wyższych partiach Alp Austral. do 10°C na wybrzeżu, w styczniu od 15°C w górach do 25–32°C na północnym zachodzie (region Mallee). Lesistość stanu Wiktoria wynosi 36%; na nizinie nadbrzeżnej i południowych stokach gór rosną wiecznie zielone lasy twardolistne, w północnej części panują widne lasy sawannowe i kserofityczne zarośla eukaliptusów; na najwyższych szczytach roślinność alpejska; plantacje leśne; 15 parków nar. (o pow. ponad 10 tys. ha), m.in. skalisty płw. Wilsons Promontory (od 1898).
Wiktoria jest obok Nowej Południowej Walii najlepiej rozwiniętym stanem Australii (dostarcza ok. 20% krajowej produkcji rolnej i ponad 30% przem.). Wydobycie węgla brunatnego w dolinie Latrobe, ropy naftowej i gazu ziemnego na szelfie w Cieśn. Bassa przy wschodnim wybrzeżu, soli kam., złota, kamieni budowlanych; ok. 75% energii elektr. wytwarzają elektrownie opalane węglem brunatnym, w G. Śnieżnych elektrownie wodne; gł. gałęzie przemysłu przetwórczego: spoż., środków transportu, maszyn. i metal., papierniczy i poligraficzny, rafineryjny, chem. (petrochemiczny), lekki (włók., odzieżowy), ponadto elektroniczny, hutnictwo aluminium (Point Henry); większość zakładów na obszarze metropolitalnym Melbourne. Użytki rolne zajmują 50% pow. (sztucznie nawadnia się ponad 1/3 areału), w tym łąki uprawne i pastwiska 40%; uprawy: pszenica (1/5 zbiorów krajowych), owies, jęczmień, kukurydza, ziemniaki, tytoń, chmiel, rośliny pastewne, drzewa owocowe, winorośl (ok. 65%); hodowla owiec, bydła, koni; w produkcji masła, sera i mięsa Wiktoria zajmuje pierwsze miejsce w Australii, wełny — drugie; transport rurociągowy; łączny przeładunek w portach 33 mln t; gł. port mor. i lotn. Melbourne; wywóz produktów naftowych, wełny, zboża, mięsa, owoców.
Historia. Wybrzeże zbadane 1798 przez Anglików; pocz. osadnictwa 1834 w Portland i Melbourne; do 1851 w obrębie bryt. kolonii Nowa Południowa Walia, następnie odrębna kolonia; po odkryciu 1851 złota gwałtowny przyrost ludności (imigracja) i rozwój gospodarczy (przemysł); do końca XIX w. najlepiej rozwinięta kolonia bryt. w Australii; 1891–93 pocz. długotrwałego kryzysu gosp.; od 1901 stan Związku Australijskiego.
