Rostów, Rostọw, XII–XVII w. Wielki Rostów, 1777–1918 Rostow-Jarosławskij,
m. w centrum eur. części Rosji, w obwodzie jarosławskim, na północno-zachodnim brzegu jez. Nero.
Rostów
Encyklopedia PWN
— 32 tys. mieszk. (2009); przemysł spoż., lniarski; duży ośr. turyst.; rezerwat arch. (od 1970).
Historia. Po raz pierwszy wzmiankowany 862; od IX w. gł. gród oraz ośr. kult. Rusi Zaleskiej; w X w. stol. księstwa suzdalsko-rostowskiego; w XI–pocz. XIII w. w granicach Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej; w XII–XVII w. pod nazwą Wielki Rostów, od 1207 jako stol. udzielnego księstwa rostowskiego jeden z ośr. odrodzenia państwa na Rusi; stopniowo tracił znaczenie na rzecz Włodzimierza nad Klaźmą i Moskwy; 1238 zdobyty przez Mongołów; 1474 włączony w skład państwa moskiewskiego; od XVII w. miejsce międzynar. jarmarków; od 1777 miasto powiatowe (ujezd) guberni jarosławskiej; w XIX w. centrum ogrodnictwa ros., 1870 połączone linią kol. z Moskwą.
Zabytki. Głównym zespołem arch. jest kreml obejmujący pałac metropolity z cerkwiami, soborami, budowlami mieszkalnymi i gosp., otoczony murami obronnymi z basztami i bramami (XVII w.); a także: sobór Zaśnięcia Marii (koniec XV lub XVI w. na miejscu wcześniejszych budowli) z dzwonnicą (2. poł. XVII w.) i zabytkowymi dzwonami, nadbramna cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego z dwiema okrągłymi basztami w fasadzie zachodniej i malowidłami we wnętrzu (2. poł. XVII w.); inne cerkwie z 2. poł. XVII w.: Grigorija Bogosłowa, nadbramna Ioanna Bogosłowa, Przemienienia Pańskiego na Sieniach (we wnętrzu polichromia) z przyległym do niej Białym Pałacem; Czerwony Pałac (2. poł. XVII w.). Ponadto w Rostowie m.in.: monastyr Awraamijewski z soborem Objawienia Pańskiego (poł. XVI w.), cerkiew Isidora (2. poł. XVI w.), monastyr Zbawiciela i św. Jakuba z klasycyst. cerkwią Dmitrija (XVIII/XIX w.); z XVIII i XIX w. pochodzą budowle użyteczności publicznej (zabudowania targowe) oraz cerkwie. W pobliżu Rostowa: monastyr Borysoglebski z soborem i cerkwią Zwiastowania (wszystkie z 1. poł. XVI w.) oraz drewniana cerkiew Ioanna Bogosłowa nad rz. Iszna (koniec XVII w.).
