metaloznawstwo

metaloznawstwo,

nauka zajmująca się strukturą i właściwościami (chem., fiz., mech., technol.) metali i stopów oraz zależnością między właściwościami materiałów metalicznych a ich składem chem., przebiegiem procesów krystalizacji, działaniem obciążeń zewn. i zmian temperatury.

M. jest ściśle związane z fizyką ciała stałego, termodynamiką, mechaniką, chemią fiz., krystalografią; przedmiotem badań m. są przemiany fazowe zachodzące w stopach podczas ogrzewania i chłodzenia, procesy krystalizacji i rekrystalizacji, mechanizm powstawania defektów struktury krystalicznej i wpływ obecności defektów na właściwości materiałów, procesy dyfuzji, korozji i in. W badaniach struktury i właściwości materiałów m. wykorzystuje m.in. mikroskopię opt. i elektronową, dyfrakcję promieni rentgenowskich i elektronów, rentgenograf. analizę fazową, analizę termiczną oraz metody oparte na pomiarze wielkości elektr. i magnet. (np. przewodnictwa elektr., przenikalności magnet.), mech. (wytrzymałości, udarności, twardości), technol. (skrawalności, ścieralności, odlewalności). Do wykrywania wad wyrobów metal. stosuje się nieniszczące badania.

Początkiem m. była metalografia, zapoczątkowana 1722 przez R.A. Réaumura badaniami stali pod mikroskopem; polerowanie i trawienie próbek do badań mikroskopowych zastosowali P. Anosow (1831) i H.C. Sorby (1864), którzy wyniki obserwacji przedstawiali w postaci rysunków; fotografię do badań mikroskopowych wprowadzili 1885 F. Osmond i J. Werth; do rozwoju m. przyczynili się również: D. Czernow (badał przemiany zachodzące w stali podczas obróbki cieplnej), H.L. Le Chatelier, W.Ch. Roberts-Austen, A. Martens i wielu innych. W Polsce duże zasługi w dziedzinie tworzenia podstaw m. mają m.in. S. Anczyc, W. Broniewski, J. Czochralski, I. Feszczenko-Czopiwski, K. Wesołowski, A. Krupkowski, T. Malkiewicz.