Kraków, kościół pojezuicki pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła

fot. J. Sito/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Kraków, kościół pojezuicki pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła

architekci — Giovanni Trevano, wg projektów Giovanniego de Rossis i Giovanniego Marii Bernardoniego

daty — XVII w.

lokalizacja — Kraków, ul. Grodzka

Znakomity przykład europejskiej architektury barokowej, stanowiący twórcze nawiązanie do wzorcowego dla budownictwa jezuickiego rzymskiego kościoła Il Gesú.

Na przełomie XVI i XVII w. przy głównej krakowskiej ulicy — Grodzkiej, stanowiącej fragment tzw. Drogi Królewskiej na Wawel, rozpoczęła się budowa drugiego kościoła jezuickiego w stołecznym Krakowie, dedykowanego apostołom — Św. Piotrowi i Pawłowi. Plany zakonnych artystów Giovanniego de Rosis i Giovanniego Marii Bernardoniego realizował królewski architekt Giovanni Trevano. Autorzy odwołali się bezpośrednio do świątyni macierzystej Towarzystwa — kościoła Imienia Jezus (Il Gesu) w Rzymie wzniesionego przez Vignolę i Giacomo della Portę (fasada) w latach 1568–84. W porównaniu z pierwowzorem plan zredukowano tylko o jedną parę kaplic. Kościół krakowski to trójnawowa bazylika, której nawy boczne tworzą połączone rzędy kaplic. Na skrzyżowaniu szerokiej, przesklepionej kolebą, nawy głównej i transeptu wzniesiono wysoką kopułę. Prezbiterium zamknęła apsyda. Najwspanialszą częścią budowli jest fasada, wystawiona w latach 20. XVII w. Jej dekoracja zawiera trzy programy — królewski, jezuicki i trzeci, powiązany z wezwaniem świątyni.

W spustoszonym po kasacie zakonu (1773) wnętrzu przetrwały m.in. nagrobki (Brzechffów) i ołtarze projektu Kaspra Bażanki z początków XVIII stulecia. Ten sam architekt zaplanował ogrodzenie sprzed kościoła, ozdobiona posągami 12 apostołów, odkutymi przez Dawida Heela (dziś zastąpione kopiami). W kryptach spoczywają m.in. Piotr Skarga i członkowie wielu rodów magnackich (np. Jan Klemens Branicki z Białegostoku).

Kraków, kościół pojezuicki pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła

Falconi Giovanni Battista, fragment dekoracji stiukowej sklepienia w kościele Św.Św. Piotra i Pawła w Krakowie, ok. 1633.

Kraków, kościół Św.Św. Piotra i Pawła (G. Trevano)