świętych przedstawienia

świętych przedstawienia,

szt. plast. wizerunki plastyczne osób świętych i błogosławionych.

Pojawiły się w sztuce wczesnochrześcijańskiej, jako samodzielne, określone postacie znane od V w., także towarzyszące apostołom otaczającym Jezusa Chrystusa; w grupach ukazywani w sztuce Kościoła wschodniego. W sztuce wczesnego średniowiecza świętych, poza Ewangelistami, wyobrażano sporadycznie (głównie w iluminowanych kodeksach). Od romanizmu, w związku ze wzrastającym kultem świętych, ich przedstawienia, wyróżniane nimbami i atrybutami, stawały się częstsze; w późnym średniowieczu przedstawienia świętych zyskały dużą popularność w sztuce sakralnej oraz świeckiej, ukazywano ich nierzadko w grupach towarzyszących wizerunkom Marii, pojawiły się wówczas obszerne cykle żywotów (np. w gotyckich rzeźbionych i malowanych poliptykach); w okresie renesansu rozwinięto typ przedstawienia sacra conversazione. Ponowny wzrost popularności przedstawienia świętych nastąpił w czasach kontrreformacji (kontrreformacji sztuka) jako reakcja Kościoła katolickiego na zakwestionowanie przez ruch reformacji rozbudowanego kultu świętych; w XVII w. rozpowszechniły się nowe motywy ikonograficzne, takie jak wyobrażenia ekstazy religijnej, wizji mistycznych. Liczne typy wizerunków osób świętych wypracowane w baroku (np. św. Józef z Dzieciątkiem) przetrwały w sztuce kościelnej w XIX i XX w.; literackim źródłem przedstawienia świętych jest głównie hagiografia. W Kościele wschodnim szczególnym typem przedstawienia świętych jest ikona.

Cimabue, Święty Franciszek z Asyżu, fragment fresku z dolnego kościoła Św. Franciszka w Asyżu, koniec XIII w.

Fouquet Jean, Bernard z Clairvaux, miniatura z Godzinek Etienne’a Chevaliera, ok.1457, Musée Condé, Chantilly

Giotto di Bondone, Spotkanie przy Złotej Bramie, 1303–05 — Cappella degli Scrovegni, Padwa