romans
lit. gatunek epiki przedpowieściowej, rozbudowany utwór narracyjny, pisany wierszem lub prozą.
[fr.],
romans
Encyklopedia PWN
Tradycje romansu mają początek w literaturze gr. (Historia Chajreasza i Kalliroe Charitona z Afrodyzji, Historia etiopska o Teagenesie i Chariklei Heliodora), różne formy gat. rozwijały się w literaturze rzymskiej (Metamorfozy Apulejusza) oraz Bliskiego i Dalekiego Wschodu; rozkwit romansu zachodnioeur., ukształtowanego na wzorach antycznych i orientalnych (m.in. wątki bibl.), nastąpił w późnym średniowieczu. W zależności od charakteru tematyki romans dzielił się na różne typy, m.in. romans pseudohistoryczny (Historia trojańska), romans błazeński (Sowizdrzał, Marchołt) i powieść łotrzykowską — gat. epiki lud.-mieszczańskiej, romans rycerski (Historia o Magielonie), romans dydaktyczny (Poncjan), romans religijny (Zuzanna J. Kochanowskiego), romans pasterski (Diana J. Montemayora), romans heroiczno-miłosny, w literaturze pol. popularny zwłaszcza w okresie baroku i w czasach saskich (Nadobna Paskwalina S. Twardowskiego, Argenida W. Potockiego), romans duchowny, związany gł. ze schyłkiem baroku (Tobiasz wyzwolony S.H. Lubomirskiego). Kres rozwojowi romansu położyły narodziny powieści społ.-obyczajowej, psychol., hist. i dalszy rozwój form powieściowych w XIX w.; termin utrzymywał się w odniesieniu do powieści sentymentalnej; od poł. XIX w. romans oznacza typ literatury bulwarowej powielający zwłaszcza fabularny schemat intrygi miłosnej.
