przytarczycowe gruczoły

przytarczycowe gruczoły, gruczoły przytarczowe, przytarczyce,

gruczoły dokrewne ssaków, wytwarzające parathormon;

u człowieka mają postać drobnych, owalnych ziarenek (2 pary) przylegających do tarczycy; w rozwoju filogenetycznym wyodrębnione gruczoły przytarczycowe wystąpiły po raz pierwszy u płazów; u ryb podobną rolę odgrywają pewne skupienia komórek przytarczycznych (spodouste) lub tzw. ciałka pozaskrzelowe (ryby kostnoszkieletowe). Nadczynność gruczołów przytarczycowych pierwotna wywołana gruczolakiem charakteryzuje się zwiększeniem stężenia wapnia i zmniejszeniem stężenia fosforanów we krwi, odwapnieniem kości i pojawieniem się w nich torbieli, kamicą nerkową; często występuje też zapalenie trzustki i wrzód żołądka; leczenie — operacyjne; wtórna nadczynność gruczołów przytarczycowych może rozwijać się w przypadkach zaawansowanej niewydolności nerek. Niedoczynność gruczołów przytarczycowych jest najczęściej spowodowana ich usunięciem, częściowym albo całkowitym, w czasie operacji tarczycy; przejawia się tężyczką, z niskim poziomem wapnia we krwi a zwiększonym fosforanów; często powikłaniem niedoczynności gruczołów przytarczycowych jest zaćma.