instygator
[łac.]:
instygator
Encyklopedia PWN
1) w dawnym prawie polskim oskarżyciel publiczny, po raz pierwszy ustanowiony w konstytucji sejmowej 1557 jako instygator królewski; w latach późniejszych powoływano instygatora koronnego oraz instygatora litewskiego; w XVI w. pojawili się instygatorzy jako urzędnicy przy sądach szlacheckich, później instygatorzy miejscy oraz instygatorzy grodzcy; podczas reform 1789 i 1791 powołano instygatorów narodowych ścigających ważniejsze przestępstwa przeciwko państwu; instygator dochodził z urzędu takich spraw, jak: obraza majestatu, zdrada stanu, sprzeniewierzenie państwowych pieniędzy przez dygnitarzy czy poborców; mógł także, na żądanie strony pokrzywdzonej, występować w sprawach prywatnych;
2) instygator trybunalski, urzędnik sądowy przy Trybunale Koronnym (1578) i Trybunale Litewskim (1581) mianowany przez marszałka trybunału; instygatorzy dzielili się na: instygatorów skrzynkowych, pobierających opłatę od stron, oraz instygatorów bezpieczeństwa, czyli komisarzy policji trybunalskiej utrzymującej porządek w gmachu i w mieście.
