fundamentalne prawa

fundamentalne prawa, fr. lois fondamentales,

reguły prawne o charakterze nadrzędnym;

nazwa pochodzi od wykształconych w monarchii absolutnej we Francji zasad ustrojowych, którymi monarcha był związany i których nie mógł zmienić żadnym aktem; w XVII w. we Francji do p.f. zaliczano, pochodzące jeszcze ze średniowiecza, zasady następstwa tronu w linii męskiej i niepodzielności domeny król.; później dołączono regułę, że król musi być katolikiem, zasadę niezawisłości władzy król. od władzy duchownej, a w XVIII w. także zasadę nienaruszalności własności prywatnej; na straży przestrzegania p.f. stał najwyższy organ sądowy, parlament, który mógł odmówić rejestracji ordonansu król. z nimi niezgodnego (prawo remonstracji); p.f. są uważane w nauce fr. za pierwowzór ustawy zasadniczej (konstytucji). W niektórych koloniach ang. Ameryki Północnej p.f. (ang. Fundamentals Articles of New Haven, Fundamental Orders of Connecticut) nazywano zasady ustrojowe stanowiące podstawę organizacji władz kolonii. Rodzajem p.f. były prawa kardynalne w Polsce.