Złotoryja

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Złotoryja,

m. powiatowe w województwie dolnośląskim, na Pogórzu Kaczawskim, w dolinie Kaczawy.

Ludność miasta: ogółem — 15,6 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 297,0 os/km² (2019)

Powierzchnia: 12 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 15°55′E, szerokość geograficzna: 51°07′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1211

Oficjalne strony WWW: www.zlotoryja.pl

ośr. usługowy; wytwórnia obuwia tekstylnego i z tworzyw sztucznych, ozdób choinkowych, tektury, zakłady chemii gosp., mleczarnia, drukarnia; węzeł kol. i drogowy; punkt wyjściowy wycieczek w G. Kaczawskie. W pobliżu Złotoryi kamieniołomy bazaltu i eksploatacja kruszywa.

Historia.

W XII–XIV w. wydobycie złota; w końcu XII w. obok starszej osady górniczej Kopacz powstała osada górników (łac. ad Aurum, polska Złotoryja, niem. Goldberg); prawa miejskie 1211; do 1675 w księstwie brzesko-legn.; od 1329 pod zwierzchnictwem Czech, dzieliła losy polit. Śląska; 1456 rozruchy społ. na tle konfliktów między górnikami a patrycjatem; po wyczerpaniu się pokładów złota rozwój rzemiosła i browarnictwa, od XVI w. również górnictwo rud miedzi; w XVI w. gimnazjum miejskie przekształcone w uczelnię humanist. (m.in. kształcił się tu E. Gliczner); od XVI w. ośr. luteranizmu; po zniszczeniach w okresie wojny trzydziestoletniej (1618–48) ponownie rozwój sukiennictwa i handlu; od 1742 w państwie pruskim; od 1884 połączenie kol. z Legnicą; w czasie II wojny światowej 2 jenieckie oddziały robocze obozu w Zgorzelcu, 2 obozy pracy przymusowej; od 1945 w Polsce; do 1975 siedziba powiatu.

Zabytki.

Późnoromańsko-got. kościół parafialny (prezbiterium i transept z portalem 1212–41, korpus XIII–XIV w., wieża ok. 1482–1500, zakrystia 1. poł. XVI w., częściowo rekonstruowany 1914–18); fragmenty murów miejskich (XIV w., basteje XV–XVI w.); baszta Kowalska (XIV w., nadbud. XVI w.); kamienice (XVI–XVIII w.).