Zeami
syn Kannamiego, japoński twórca i teoretyk klas. formy teatru nō, dramatopisarz, aktor;
[dzeami],
Seami, Kanze, Motokiyo, ur. ok. 1363, zm. ok. 1443,
Zeami Motokiyo
Encyklopedia PWN
w młodości kształcił się i pracował pod protektoratem shōguna Ashikaga Yoshimitsu; po jego śmierci popadł w niełaskę i przebywał 2 lata na zesłaniu na wyspie Sado. Prowadził trupę teatr. Yūzaki-za (później Kanze-za), dla której napisał wiele sztuk, uznawanych za arcydzieła gatunku i do dziś wystawianych (Izutsu ‘studnia’, Sekidera Komachi ‘Komachi w Sekidera’ o poetce Ono-no Komachi, Wiatr w sosnach, wyd. pol. 1993, Pani Aoi, sztuka oparta na Genji-monogatari, wyd. pol. w: Pięć wcieleń kobiety w teatrze nō 1993; specjalizował się w tzw. mugen-nō [‘nō snu’]. Pozostawił 21 traktatów teoret. dotyczących m.in. filozofii teatru nō, kształcenia aktora, technik scenicznych. Jeden z najważniejszych to Fūshikaden. Księga o przekazywaniu kwiatu, kształtu i stylu (ok. 1400–1418, wyd. pol. w: J.M. Rodowicz Aktor doskonały. Traktaty Zeamiego o sztuce nō 2000), który do pocz. XX w. nie był udostępniany postronnym; Z. szczegółowo opisał w nim podstawowe kategorie estetyczne — yūgen [‘tajemne piękno’] oraz ważnej w kształceniu aktora umiejętności wywoływania hana [‘kwiat’], wynikającej m.in. z uroku, mistrzostwa techn. i dojrzałości duchowej. Teoria ta w XX w. zainspirowała wielu twórców teatru eur. (J.-L. Barrault, B. Brecht, J. Copeau, J. Grotowski) i dramatopisarzy (G. Cousin, P. Claudel, W.B. Yeats).
