Wróblewski Zygmunt Florenty, ur. 28 X 1845, Grodno, zm. 16 IV 1888, Kraków,
fizyk polski.
Wróblewski Zygmunt Florenty
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodził się 28 X 1845 w Grodnie. Po ukończeniu gimnazjum w Grodnie 1862, zapisał się na uniwersytet w Kijowie, gdzie zamierzał studiować matematykę i fizykę. Jednak za pracę konspiracyjną przeciw zaborcy, 1863 został aresztowany i zesłany na Syberię (osadzony w Tomsku). Po sześciu latach 1869, wrócił z zesłania, ale jako były skazaniec polityczny był pozbawiony możliwości kształcenia się. Wróblewski był krótkowidzem, a stan jego wzroku pogorszył się po zesłaniu. By ratować wzrok i móc studiować, wyjechał do Berlina. Tam przeszedł dwie operacje oczu. Bezpośrednio po nich nie mógł robić notatek z wykładów, musiał je dokładnie zapamiętać. W latach 1871–72 wzrok mu się poprawił i Wróblewski zachęcony przez R. Clausiusa wyjechał na studia do Heidelbergu. Tam, za radą H. Helmholtza, chciał poświęcić się pracy doświadczalnej, ale nie miał środków na opłacenie miejsca w pracowni. Starał się więc o asystenturę w różnych uniwersytetach niemieckich, uzyskał ją na uniwersytecie w Monachium. W 1874 zdobył tam stopień doktora; jego rozprawa doktorska nosiła tytuł Badania nad wzbudzaniem elektryczności środkami mechanicznymi. Następnie pracował w Strasburgu jako asystent w laboratorium fizyka A. Kundta, w którym prowadzono m.in. prace dotyczące pomiaru prędkości dźwięku w gazach i ciałach stałych. Wróblewski zajmował się dyfuzją gazów. W 1878 skorzystał ze stypendium Akademii Umiejętności i odbył studia uzupełniające w Anglii (Oksford, Cambridge), Szwajcarii i Francji. W Paryżu 1881 rozpoczął pracę w École Normale Superieure. Zajmował się tam badaniem gazów pod wysokim ciśnieniem. W tym czasie zapoznał się z aparaturą Cailleteta służącą do wytwarzania wysokiego ciśnienia i skraplania gazów.
W 1882 został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, objął katedrę fizyki. W 1880 został członkiem Akademii Umiejętności.
Zygmunt Wróblewski prowadził badania niskich temperatur, podobnie jak Karol Olszewski. Uczeni postanowili pracować wspólnie nad skropleniem składników powietrza. Ulepszyli przywiezioną przez Wróblewskiego z Paryża, produkowaną tam komercyjnie, aparaturę Cailleteta. Zastosowali nowy, opracowany przez K. Olszewskiego, czynnik do chłodzenia gazów, którym był wrzący pod bardzo niskim ciśnieniem etylen. Tak zmodyfikowana aparatura pozwoliła im na uzyskanie temperatury −160°C. Zaledwie po kilkumiesięcznej pracy, 1883 otrzymali skroplony tlen (5 IV) i azot (13 IV) z powietrza (uzyskując ciecz w stanie statycznym; skroplenia w stanie dynamicznym, tj. w postaci mgły, dokonali wcześniej L.P. Cailletet i R.P. Pictet). Jeszcze w kwietniu donieśli o swym osiągnięciu francuskiej Akademii Nauk. Niestety wskutek konfliktu między uczonymi współpraca została przerwana w październiku tego samego roku.
Po rozstaniu z Olszewskim Wróblewski kontynuował prace z kriogeniki. Zestalił dwutlenek węgla i alkohol. W ostatnich latach życia zajmował się badaniem wodoru — jego ściśliwości, właściwości w niskich temperaturach; obliczył stałe krytyczne wodoru.
Podczas pożaru w pracowni, spowodowanego przewróceniem się lampy naftowej, uległ poparzeniom, w wyniku których po kilkunastu dniach, 16 IV 1888 zmarł (w Krakowie). Został pochowany w Krakowie na Cmentarzu Rakowickim.
