Wat Aleksander, właśc. A. Chwat, ur. 1 V 1900, Warszawa, zm. 29 VII 1967, Antony (Francja),
brat Seweryny Broniszówny, poeta i prozaik.
Wat Aleksander
Encyklopedia PWN
współtwórca pol. futuryzmu, 1921–25 w kręgu „Nowej Sztuki” i „Almanachu Nowej Sztuki”; od końca lat 20. sympatyk komunizmu, 1929–31 redaktor „Miesięcznika Literackiego”; po wybuchu II wojny światowej we Lwowie, 1940 aresztowany przez NKWD, więziony do 1941, następnie na zesłaniu w Kazachstanie, 1946 powrócił do kraju; 1959 wyjechał na Zachód, 1961 zamieszkał we Francji; w poemacie prozą Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka (1920), zapowiadającym surrealistyczną technikę tzw. zapisu automatycznego, zobrazował dramat osobowości niespójnej, zagubionej w świecie i w sobie; w zbiorze groteskowo-fantastycznych opowiadań Bezrobotny Lucyfer (1927) rozwijał myśl o głębokim kryzysie współcz. kultury, jej ideałów i mitów, oraz o absolutnej nieprzewidywalności przyszłych kataklizmów społ.; liryka osobista i refleksyjna (Wiersze 1957, Ciemne świecidło, Paryż 1968), skondensowana i nowoczesna w środkach wyrazu, zawiera wątki metafizyczne i eschatologiczne oraz motywy bibl.; zainspirowany przez Cz. Miłosza „pamiętnik mówiony” Mój wiek (t. 1–2, Londyn 1977) jest świadectwem duchowej ewolucji Wata i wnikliwą analizą komunizmu; przekłady m.in. literatury ros. (F. Dostojewski, L. Tołstoj); Pisma wybrane (t. 1–3, Londyn 1985–88); popełnił samobójstwo. Żona Paulina (Ola) Wat (1904–91), autorka wspomnień Wszystko co najważniejsze (Londyn 1984, ekranizacja w reż. R. Glińskiego 1992).
