Towarzystwo Opieki nad Unitami

Towarzystwo Opieki nad Unitami,

tajna organizacja polit.-rel., zał. 1903 w Warszawie przez działaczy oświat. Ligi Nar. z A. Zawadzkim, S. Kozickim, M. Arcichowskim w porozumieniu z Nar. Kołem Księży;

celem była obrona unitów w Królestwie Pol. (Podlasie i Chełmszczyzna) przed prześladowaniami rel. ze strony władz ros., podtrzymywanie wiary katol., nauka czytania i pisania w języku pol., szerzenie mowy pol. i wzorca: unita to Polak-katolik; zakładało czytelnie i szkoły, kolportowało pisma (również nielegalne, zwłaszcza „Polaka”), organizowało potajemnie posługi księży katol. dla unitów; wiosną 1904 zorganizowało piegrzymkę do Rzymu, przyjętą przez papieża Piusa X; 1905 powołało na Podlasiu misję dla unitów; liczyło ok. 1,5 tys. czł.; siedzibą Kom. Gł. była Warszawa, jego sekr. — B. Zaleski; inni czołowi działacze: T. Ciszkiewiczowa, E. Nowaczyński, W.S. Reymont, T. Waligórski, A. Zwierzyński; 1912 przekształcone w Tow. Obrony Kresów Wschodnich.