Szanidar

Szanidar, Shanīdār,

jaskinia w północnym Iraku, w G. Kurdystańskich, w dolinie środkowego biegu rz. Wielki Zab.

W dolnej części nawarstwień (o miąższości ok. 14 m) odkryto ślady osadnictwa środkowopaleolitycznego sprzed ok. 70–40 tys. lat temu oraz szczątki kostne 9 neandertalczyków; szkielet mężczyzny (ok. 40 lat) z grobu nr 1 zachował ślady wielu schorzeń, w tym poważny niedowład prawej ręki i nogi, co oznaczało, że opiekowali się nim inni; wyjątkowym znaleziskiem są pyłki polnych kwiatów (m.in. hiacynty i malwy), które złożono w darze do gobu „starca” (ostatnio niektórzy badacze utrzymują, że pyłki kwiatów przywlekły gryzonie); w górnych nawarstwieniach ślady osadnictwa z górnego paleolitu i wczesnego neolitu.