Memling Hans
 
Encyklopedia PWN
Memling
[mẹmlıŋ],
Memlinc, Hans, ur. między 1433 a 1440, Seligenstadt, zm. 11 VIII 1494, Brugia,
malarz niderlandzki, pochodzenia niemieckiego.
Kalendarium
Urodził się między 1435 a 1440 w Momling (w Seligenstadt?). Był synem Hermanna Momlingena i Luci Stirn; wkrótce po narodzinach Hansa rodzina przeniosła się do pobliskiego Seligenstadt; 1451 podczas zarazy zmarli rodzice Memlinga, a nim samym zaopiekowali się benedyktyni z pobliskiego opactwa, w którym przyszły malarz miał możność zapoznania się z iluminowanymi manuskryptami, obrazami i in. dziełami sztuki i rzemiosła. W 1460 opuścił opactwo i udał się przypuszczalnie do Kolonii gdzie uczył się zapewne u S. Lochnera, a następnie najprawdopodobniej u R. van der Weydena w Brukseli (do śmierci mistrza 1464).
Malarz brugijski
W 1465 osiadł na stałe w Brugii, gdzie prowadził pracownię wykonując prace zlecane mu głównie przez miejscowy klasztor augustianów, w którego murach nagromadzono wiele prac Memlinga (obecnie muzeum poświęcone artyście). Wczesna twórczość Memlinga wykazuje wyraźną inspirację stylem van der Weydena (tryptyk Sąd Ostateczny po 1467–przed 1473 — Muzeum Narodowe, Gdańsk, nawiązujący do Ołtarza z Beaune van der Weydena, a być może też zaczęty przez niego, zaś po śmierci kończony przez Memlinga). Charakterystyczny dla Memlinga zmysł do rozbudowy, wielofiguralnej narracji i dramatycznej ekspresji, ujawniony już w gdańskim tryptyku i we wczesnej Pasji (ok. 1470 — Galleria Sabauda, Turyn), jest widoczny także w pracach dojrzałych i późnych: Siedmiu Radościach Marii (1480 — Alte Pinakothek, Monachium), Relikwiarzu św. Urszuli (1489 — Sint Janshospitaal, Brugia) i w tryptyku Pasja (1491 — Saint-Annenmuseum, Lubeka). Niektóre dzieła z okresu dojrzałego prezentują natomiast odmienną tendencję: typowe dla sztuki mieszczańskiej, odpowiadające potrzebom prywatnej, intymnej pobożności modlitewno-kontemplacyjnej, dążenie do harmonijnej, zrównoważonej kompozycji i łagodnego liryzmu — Tryptyk świętych Janów z środkowym obrazem Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny (1475–79 — Sint Janshospitaal, Brugia), Tryptyk Jana Floreinsa z sceną główną Hołd trzech króli (1479, tamże), Tryptyk rodziny Moreel (1484 — Groeningemuseum, Brugia) oraz tryptyki z Marią i świętymi: Tryptyk Adriaena Reynsa (1480 — Sint Janshospitaal, Brugiatamże), Tryptyk Johna Donne’a (1468 lub 1479–80 — National Gallery, Londyn), Tryptyk Jacoba Floreinsa (ok. 1490 — Luwr, Paryż), w których Memling, zainspirowany przez van der Weydena, stworzył niderlandzki odpowiednik włoskiej formuły sacra conversazione; rozbudowywał w nich tła pejzażowe i architektoniczne, stwarzając wrażenie powietrznej przestrzeni, stosował bogatą, nasyconą kolorystykę i delikatny modelunek.
Mistrz portretu
Memling był również doskonałym portrecistą. Ustalił swój indywidualny sposób portretowania, którego główną cechą było wypośrodkowanie pomiędzy naturalizmem a idealizacją: wizerunki donatorów na retabulach i samodzielne portrety prezentujące postacie w pozach modlitewnych, odznaczają się realizmem i psychologiczną wyrazistością (— Dyptyk Martina van Nieuwenhove (1487 — Sint Janshospitaal, Brugia), 2 pary portretów małżonków: Marii Baroncelli i Tommasa Portinarich (ok. 1472 — Metropolitan Museum, Nowy Jork; zapewne część tryptyku bądź portrety miały zawisnąć po bokach ołtarza któregoś z kościołów we Florencji) oraz Barbary Vlaendenbergh i Willema Moreela (ok. 1482 — Museés Royaux des Beaux-Arts, Bruksela; najprawdopodobniej stanowiły skrzydła tryptyku, którego środkowa część nie zachowała się). Również jak z portretem pojedynczym, Memling dobrze radził sobie z portretami zbiorowymi, których malowanie choć sprawiające większe trudności, wyraźnie sprawiało mu przyjemność (Tryptyk rodziny Moreel 1484 — Groeningemuseum, Brugia); początkowo portretowane modele, zgodnie z niderlandzką tradycją, przedstawia na ciemnym tle (portrety Portinarich, Portret młodzieńca ok. 1475 — National Galery, Londyn), później, na modę włoską, wprowadza krajobraz (dyptyk van Nieuwenhove, portret Moreelów, Portret nieznanego Włocha 1480? — Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpia). Twórczość Memlinga wywarła wielki wpływ na malarstwo niderlandzkie, zwłaszcza brugijskie (m.in. na G. Davida). Zmarł 11 VIII 1494, w Brugii.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Memling Hans, Sąd Ostateczny, między 1467– a 1471 — Muzeum Narodowe, Gdańskfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Memling Hans, Portret Sibylli Sambeth, 1480 — Groeninge Museum, Brugia fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Memling Hans, Ofiarowanie w świątyni (fragment ołtarza), ok. 1463 — zbiory prywatnefot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Memling Hans, Święta Weronika, ok. 1480 — Kolekcja Thyssen-Bornemisza, Lugano fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Memling Hans, Pasja, między 1470–75 — Galleria Sabauda, Turyn fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia