Leżajsk,
miasto powiatowe w województwie podkarpackim, na pograniczu Doliny Dolnego Sanu i Płaskowyżu Kolbuszowskiego, nad Jagodą (lewy dopływ Sanu).
Leżajsk
Encyklopedia PWN
rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ludność miasta: ogółem — 13,9 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 659,7 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 21 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 22°25′E, szerokość geograficzna: 50°16′N
Prawa miejskie: nadanie praw — 1397
Oficjalne strony WWW: www.lezajsk.um.gov.pl
Historia. Gród prasłow., obok osada (na miejscu obecnej wsi Stare Miasto); w czasach pierwszych Piastów miejsce obronne w pasie umocnień tzw. Bramy Łańcuckiej; wzmiankowany 1354; prawa miejskie 1397; od 1435 starostwo niegrodowe; kilkakrotnie niszczony przez Tatarów; 1524 przeniesiony na obecne miejsce, bardziej dogodne do obrony; w XVI–XVII w. ośr. rzemieślniczo-handl. (m.in. spław zboża i innych towarów do Gdańska); od XVI w. duże skupisko Żydów; od XVIII w. znany ośr. chasydzki skupiony wokół cadyka Elimelecha i jego potomków; pożary i wojny w XVII i XVIII w. zahamowały rozwój L.; 1772–1918 w zaborze austr.; ponowne ożywienie gosp. związane z budową linii kol. Przeworsk–Rozwadów; znacznie zniszczony w czasie I wojny świat.; w okresie międzywojennym aktywny, radykalny ruch lud.; w czasie II wojny światowej Niemcy wysiedlili część Żydów (1939 ok. 3 tys. — 30% mieszk. L.) na tereny zajęte IX 1939 przez ZSRR, pozostałych wywieźli do ośr. zagłady; 1956–75 i od 1999 siedziba powiatu. Od XVI/XVII w. ośr. kultu maryjnego.
Zabytki. Późnorenesansowy kościół (1610–19) z wyposażeniem z XVII–XVIII w., późnorenes.-barok. kościół (1618–28) i klasztor Bernardynów otoczone murem obronnym (XVII w.), we wnętrzu kościoła otoczony kultem obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, późnobarok. polichromia (1750–52, gł. S. Stroiński), bogate wyposażenie (XVII–XVIII w.), m.in. słynne organy (1693, J. Głowiński).
