Kursk
 
Encyklopedia PWN
Kursk,
m. w Rosji, na Wyż. Środkoworosyjskiej, nad rz. Tuskor, przy jej ujściu do rz. Sejm (dorzecze Dniepru); stolica obwodu.
— 401 tys. mieszk. (2008); przemysł maszyn., elektrotechniczny, chem. (włókna sztuczne, farmaceutyki), włók., skórz.-obuwniczy, materiałów budowlanych, szklarski, spoż.; węzeł kol. i port lotn.; kilka szkół wyższych, m.in. politechnika; muzea, galeria malarstwa. W pobliżu K. bogate złoża rudy żelaza.
Historia. Na przeł. IX i X w. gród Wiatyczów, wzmiankowany po raz pierwszy 1032; później należał do księstwa czernihowskiego i perejasławskiego; od XIII w. stol. udzielnego księstwa; w XIV w. zdobyty przez Litwę; 1508 przyłączony do państwa moskiewskiego; od 1597 warowna strażnica na zachodnim pograniczu, stracił znaczenie wojsk. po likwidacji chanatu krymskiego (1783); od 1779 pod zarządem cywilnym; od 1797 stol. guberni, od 1934 obwodu. W XI 1941 zdobyty przez wojska niem. i okupowany do II 1943; 5 VII–23 VIII 1943 bitwa pod Kurskiem — jedna z gł. bitew Armii Czerwonej w II wojnie świat. na froncie sowiecko-niem. i największa bitwa jednostek pancernych; rozegrała się w 2 etapach: walki obronne (5–11 VII) i przeciwnatarcie wojsk sowieckich (12 VII–23 VIII); dowództwo sowieckie przewidując kierunki uderzeń niem. przygotowało obronę tzw. łuku kurskiego, w której uczestniczyło ogółem: 80 dywizji piechoty, 13 korpusów pancernych i zmotoryzowanych, 10 brygad pancernych, wyposażonych w ok. 3,6 tys. czołgów, 2,5 tys. samolotów, ok. 20 tys. dział i moździerzy; Niemcy skoncentrowali 65 dywizji, w tym 17 pancernych i 3 zmotoryzowane, ponad 3 tys. czołgów, ok. 7 tys. dział, 3 tys. moździerzy, ok. 2 tys. samolotów; 12 VII wojska sowieckie przeszły do kontrofensywy, odrzucono i rozbito Niemców w rejonie Orła, Biełgorodu i Charkowa, w rejonie Prochorowki doszło do wielkiej bitwy pancernej, z obu stron brało w niej udział ok. 1,5 tys. czołgów; zwycięstwo pod Kurskiem umożliwiło wojskom sowieckim rozwinięcie ogólnego natarcia strategicznego w celu wyzwolenia Zagłębia Donieckiego i wyjścia nad Dniepr; bitwa ta była ostatnią, nieudaną próbą uchwycenia inicjatywy strategicznej przez Niemców.
Zabytki. Archijerejskie pałaty z XIX w. (ob. muzeum); sobór monastyru Znamieńskiego (XVII–XVIII w.), cerkwie: Świętej Trójcy i monastyru Świętej Trójcy (XVII, XIX w.), sobór Siergijewski (XVIII w.); pałaty bojarów (XVII w.), budowle użyteczności publicznej (XIX i pocz. XX w.).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia