Komi
 
Encyklopedia PWN
Komi, komi-zyriańskie Komi mu, Republika Komi, ros. Riespublika Komi, komi-zyriańskie Respublika Komi,
republika na północnym wschodzie eur. części Federacji Ros., w dorzeczu Peczory i Wyczegdy;
pow. 415,9 tys. km2, 901 mieszk. (2010), gł. Rosjanie (56,7%) i Komiacy (25,3%); stol. Syktywkar. Większą część powierzchni zajmuje Niz. Peczorska ograniczona od zachodu pasmem Timanu (463 m), od wschodu Uralem (Narodna, 1895 m); klimat umiarkowany chłodny, kontynent.; gł. rz.: Peczora, Wyczegda, Mezeń; ponad 70% pow. zajmują lasy (gł. jodła i sosna). Podstawą gospodarki jest górnictwo (węgiel kam. — Peczorskie Zagłębie Węglowe, ropa naftowa, gaz ziemny) oraz eksploatacja lasów i przemysł drzewny; ponadto rozwinięty przemysł materiałów budowlanych, maszyn., metal., spoż.; hodowla bydła i reniferów; uprawa gł. warzyw. W dorzeczu Peczory rezerwat przyrody. W rejonie Usińska katastrofa ekol. spowodowana wyciekiem ropy naftowej z uszkodzonego 1994–95 rurociągu.
Historia. Najstarsze ślady bytowania człowieka znane z paleolitu; w I tysiącl. p.n.e. osiadły tu plemiona ugryjskie; odlegli przodkowie Permiaków i Komiaków pojawili się w poł. I tysiącl. n.e. W XI–XII w. pierwsze wzmianki o Permiakach w kronikach ruskich; w XII–XIV w. plemiona komiackie płaciły daninę Nowogrodowi Wielkiemu; 1478 obszary obecnej Komi włączono do państwa moskiewskiego; chrystianizowane od końca XIV w., jednak wierzenia pogańskie zachowały się do XX w. Komiacy w większości byli chłopami państw.; 1861 otrzymali wolność osobistą; gł. zajęcia ludności od poł. XIX w.: wyrób drewnianych przedmiotów oraz tradycyjne łowiectwo; rolnictwo komiackie, ze względu na warunki klim. i brak ziem uprawnych, przekazywanych wcześniej przez władze carskie osadnikom ros., rozwijało się słabo. W dolinie Peczory prowadzono hodowlę reniferów; 1918–20 działania w czasie wojny domowej, zakończone zwycięstwem Armii Czerwonej (duże straty wśród ludności cywilnej); VIII 1921 utworzono Okręg Autonomiczny Komi w składzie Ros. FSRR, przekształcony 1936 w Komi ASSR. Rozwój przemysłu, zwłaszcza górnictwa w Komi był związany z niewolniczą pracą więźniów łagrów rozbudowaną wokół Workuty. Podczas II wojny światowej i później więziono tu wielu Polaków. Po upadku ZSRR Komi podpisało 31 III 1992 nowy układ o stowarzyszeniu z Federacją Rosyjską.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia