Kair, Al-Qāhirah,
stolica Egiptu, w północno-wschodniej części kraju, nad Nilem, kilkanaście kilometrów na południe od miejsca, gdzie rzeka rozwidla się, tworząc deltę.
Kair
Encyklopedia PWN
Największe miasto Afryki i Bliskiego Wschodu skupiające 17 mln mieszk., zespół miejski (Wielki K.) Pow. 214 km2; obejmuje także administracyjnie wydzielone m. Giza; największe miasto Afryki i Bliskiego Wschodu, centrum polit. i kult. świata arab.; siedziba patriarchatu koptyjskiego; gł. ośr. handl.-finansowy i przem. Egiptu; przemysł spoż., włók., metal., chem., elektrotechniczny, środków transportu, skórz., odzieżowy, meblarski, poligraficzny; rozwinięte rzemiosło artyst. (złotnictwo, wyroby z metalu i safianu, tkactwo, snycerstwo); węzeł kol. i drogowy; metro (od 1987); port rzeczny; międzynarodowy port lotniczy (Heliopolis); 5 uniw. (w tym muzułm. Al-Azhar, zał. 975); liczne instytuty nauk.-badawcze; muzea, m.in.: egipskie, sztuki islamu, koptyjskie; międzynar. ośr. turystyki. Stare miasto (Misr al-Kadima) z labiryntem wąskich uliczek; na wyspie Az-Zamalik nowoczesne centrum kult. z operą.
Historia. W pobliżu rzym. twierdzy, zdobytej 641 przez Arabów, powstał obóz wojsk., który rozwinął się w miasto pod nazwą Al-Fustat (obecnie stara dzielnica Kairu); 969, po podbiciu Egiptu przez Fatymidów, powstało na północ od Al-Fustat m. K.; od 973 stol. kalifatu fatymidzkiego; rozkwit miasta pod rządami Fatymidów, Ajjubidów i dyn. mameluckich; 1517 opanowany przez Turków; 1798–1801 okupacja fr.; ponowny rozwój miasta na pocz. XIX w., za panowania Muhammada Alego; 1922–53 stol. królestwa, od 1953 — republiki; 1945–79 i od 1990 siedziba Ligi Państw Arab.; siedziba Sekretariatu Organizacji Solidarności Krajów Afryki i Azji.
Zabytki. W starej części miasta resztki twierdzy rzym. i kościoły koptyjskie; Nilometr na wyspie Roda (VIII w.), fragmenty murów miejskich z bramami, cytadela (XII w.) z meczetami (XIV i poł. XIX w.), mauzolea kopułowe (tzw. grobowce Mameluków, XV–XVI w.), ponad 500 meczetów, m.in. Ibn Tuluna (IX w., ze spiralnym minaretem), Al-Azhar (X w., ze słynną madrasą) i meczet Al-Hakima (X–XI w.); stare miasto muzułm. wpisane na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
