Hozjusz Stanisław, ur. 5 V 1504, Kraków, zm. 5 VIII 1579, Capranica k. Rzymu,
teolog katol., działacz kontrreformacji, biskup warmiński, kardynał.
Hozjusz Stanisław
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Biskup chełmiński od 1549, warmiński od 1551, zdecydowanie występował przeciw szerzeniu się luteranizmu; przeciwstawił się też zwołaniu soboru nar. przez duchowieństwo pol. i koncepcji stworzenia Kościoła nar.; doradca Kurii rzym., od 1561 kardynał, przewodniczył końcowym obradom soboru trydenckiego; realizator jego postanowień i szermierz odnowy katolicyzmu (kontrreformacja); 1564 sprowadził do Polski jezuitów i zał. w Braniewie pierwsze kolegium jezuickie (Collegium Hosianum); 1565 wysuwany jako kandydat na papieża; od 1569 przebywał w Rzymie, od 1573 wielki penitencjarz papieski, 1578 rozpoczął budowę pol. hospicjum; autor łac. rozpraw teol. i polemicznych traktatów znanych w całej Europie, wielokrotnie wznawianych i tłum. na języki nar., m.in. Confessio fidei catholicae Christiana (cz. 1 1553, całość wyd. w Moguncji 1557, ogółem 39 wydań), gdzie przedstawił podstawowe prawdy Kościoła katol.; najpełniejszy zbiór jego dzieł Opera omnia (Kolonia 1584), poezje w jęz. łac. (przekłady pol. 1980), rozległa korespondencja.
