Górski Karabach, orm. Lernajin Gharabagh, azerski Dağlıq Garabağ,
enklawa ormiańska w południowo-zachodniej części Azerbejdżanu;
Górski Karabach
Encyklopedia PWN
pow. 4,4 tys. km2; 148 tys. mieszk. (2003); stol. Xankəndi; Górski Karabach leży we wschodniej części Małego Kaukazu (maks. wys. 3724 m w pasmie Murovdağ), w dorzeczach prawych dopływów Kury (Tərtər;, Qarqarçay); źródła miner. (Şuşa); klimat górski w strefie podzwrotnikowej; roczne opady 400–900 mm; roślinność półpustynna i stepowa, ponad 30% pow. lasy (dąb, buk, grab); przemysł spoż., włók. (jedwabn., wyrób dywanów), drzewny; hodowla bydła, owiec, koni, jedwabników; uprawy: zboża, tytoń, rośliny pastewne, drzewa owocowe, winorośl; szosa Yevlax–Xankəndi–Şuşa łączy Górski Karabach z linią kol. Tbilisi–Baku.
Historia. Enklawa ormiańska na Małym Kaukazie zamieszkana w ok. 80% przez Ormian; 1921 na polecenie J. Stalina włączony do Azerbejdżanu jako Nagornokarabaski (Górskiego Karabachu) Obwód Autonomiczny, co — wbrew Azerb. SRR — parlament Arm. SRR unieważnił II 1990; od III 1988 teren ormiańsko-azerbejdżańskich walk narodowościowych; IX 1991 proklamowano Republikę Górskiego Karabachu, obejmującą Górski Karabach i Obwód Szaumianowski (także w 80% zamieszkany przez Ormian i należący administracyjnie do Azerbejdżanu); XII 1991 odbyło się referendum ludności Republiki Górskiego Karabachu w sprawie jej niezależności, zbojkotowane przez ludność azerbejdżańskiej; 2 I 1992 Republika Górskiego Karabachu proklamowała niezależność uznaną przez Armenię i odrzuconą przez Azerbejdżan, co spowodowało, że oba kraje, należące do Wspólnoty Niepodległych Państw, znalazły się w stanie wojny, toczącej się gł. na terytorium Górskiego Karabachu. W następstwie walk ormiańsko-azerskich Górski Karabachwraz z przyległymi terenami Azerbejdżanu przeszedł pod kontrolę tamtejszych Ormian; od 1994 rozejm.
