Fides et ratio

Fides et ratio,

encyklika Jana Pawła II o relacjach między wiarą a rozumem, ogłoszona 1998;

skierowana do biskupów w celu ukazania roli racjonalnej refleksji w poszukiwaniu sensu i prawdy. F. et r. jest głosem w obronie obecności filozofii w Kościele i zarazem polemiką z fideizmem. Jan Paweł II przypomina, że myśl filoz. często stanowi jedyny teren porozumienia i dialogu z wyznawcami innych religii, a także z niewierzącymi. F. et r. jest również głosem w obronie filozofii klas. (zwłaszcza metafizyki rozumianej na sposób tomistyczny) przeciwko niektórym nurtom filozofii współcz., które papież oskarża o nihilizm, scjentyzm, pragmatyzm, historyzm i in. błędy, już wcześniej potępione przez Kościół. Źródła kryzysu klas. metafizyki upatruje w zapoczątkowanym w późnym średniowieczu rozdziale rozumu i wiary. Dokument ostrzega przed sceptycyzmem poznawczym i zagubieniem w filozofii perspektywy metafizycznej (krytyka nowoż. „antropocentryzmu”); apeluje o powrót do klas. metafizyki bytu, uwzględniającej jednak perspektywę antropologiczną. Stojąc na gruncie maksymalizmu poznawczego, Jan Paweł II wskazuje zarazem na niewystarczalność samego rozumu w odkrywaniu prawdy i konieczność dopełnienia go przez wiarę; w związku z tym w dyskusji wokół encykliki stawiano też pytania o autonomię rozumu wobec wiary i filozofii wobec teologii.