Dalmacja, Dalmacija,
kraina historyczna w Chorwacji obejmująca pas pobrzeża M. Adriatyckiego z przybrzeżnymi wyspami, na dł. ok. 400 km od gór Welebit do Zat. Kotorskiej;
Dalmacja
Encyklopedia PWN
zewn. część G. Dynarskich, zbud. gł. z wapieni i fliszu; bogata rzeźba krasowa (skrasowienie sięga głęb. 3 km); kilka tysięcy jaskiń, polja, podziemne rzeki; przy brzegu ok. 3 tys. wydajnych wywierzysk; równolegle do wybrzeża są położone liczne wyspy (największe: Brač, Hvar, Pag, Korčula, Dugi Otok), będące fragmentami łańcuchów górskich oddzielonych od lądu stałego w wyniku transgresji mor. (wybrzeże typu dalmatyńskiego); klimat podzwrotnikowy śródziemnomor.; sieć rzeczna słabo rozwinięta, rzeki spływające z G. Dynarskich: Krka, Cetina, Neretwa, są wyzyskiwane energetycznie; liczne zbiorniki podziemnych wód krasowych; zarośla typu makia (zw. tu šikara), przechodzące powyżej 300–400 m w rzadkie zarośla (sibljak), porastające kamieniste gołoborza. Dalmacja jest jednym z gł. regionów turyst. Europy; na wybrzeżu liczne kąpieliska mor., ośr. turyst., uzdrowiska (m.in.: Dubrownik, Split, Zadar, Szybenik); rozwinięty przemysł stoczn. i usługi portowe (Split, Szybenik, Zadar); duże znaczenie ma rybołówstwo przybrzeżne i przetwórstwo rybne; wydobycie boksytów, węgla brunatnego, asfaltu naturalnego oraz wapieni i marmurów; uprawa winorośli, drzew cytrusowych, oliwek, figowców; hodowla owiec i kóz; dobrze rozwinięta sieć komunik. (wzdłuż wybrzeża droga szybkiego ruchu Rijeka–Podgorica, żegluga promowa).
Historia. W starożytności zamieszkana przez iliryjskie plemiona Dalmatów; od pocz. I w. n.e. prowincja rzym.; w VI–VII w. opanowana przez plemiona słow. (wyspy i miasta nadmor. pod władzą Bizancjum); w XII w. podzielona między Chorwację i Wenecję; od 1409 pod władzą Wenecji; 1797 przyłączona do Austrii (Campo Formio); 1809–15 część Prowincji Iliryjskich; następnie ponownie pod władzą Austrii; w końcu XIX w. silny ruch odrodzenia nar. z ośr. w Splicie; od 1918 w składzie Królestwa SHS (od 1929 — Jugosławii); podczas II wojny światowej podzielona między Włochy i Niezależne Państwo Chorw.; po wojnie wróciła do jugosł. wówczas Chorwacji.
