Chorzów

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Chorzów,

miasto w województwie śląskim, pow. grodzki, na Wyż. Katowickiej, nad Rawą (prawy dopływ Brynicy), w centrum GOP.

Ludność miasta: ogółem — 108 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 3 271,6 os/km² (2019)

Powierzchnia: 33 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 18°58′E, szerokość geograficzna: 50°18′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1869

Oficjalne strony WWW: www.chorzow.um.gov.pl

wieś wzmiankowana 1136(?); od 1327 pod panowaniem Czech, dzielił losy polit. Śląska; od XVI w. kopalnictwo rud srebra i ołowiu, później żelaza; w końcu XVIII w. odkrycie węgla kam.; 1802 zał. hutę Królewską (ob. Kościuszko), obok osiedle Królewska Huta; prawa miejskie 1869; w XIX w. ośr. walki z germanizacją (J. Lompa, J. Ligoń, K. Miarka); udział m.in. w powstaniach śląskich 1919–21; od 1922 w Polsce; 1934 do Królewskiej Huty włączono Chorzów i Hajduki Nowe (nadano jej nazwę Chorzów), 1939 — Hajduki Wielkie; 1–3 IX 1939 walki w obronie Chorzowa oddziałów pol. samoobrony (byli powstańcy śląscy, harcerze); 4 IX masowe egzekucje mieszkańców; podczas okupacji niem. podobóz obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu; teren działalności pol. ruchu oporu; 1945–75 siedziba powiatu, od 1999 — powiat grodzki. ważny ośrodek przemysłu metalurgicznego (huta stali Batory, zakład przetwórstwa hutn. w surowcowej, do 1993, Hucie Kościuszko); mieści się tu jedno z największych w kraju przedsiębiorstw remontu urządzeń hutn.; rozwinięty przemysł: paliwowo-energ. (elektrociepłownia), elektromaszynowy (m.in. wytwórnia konstrukcji stalowych, fabryka okuć), chem. (zakłady azotowe, chem. Hajduki) oraz spoż.; na pocz. lat 90. największa wśród pol. miast emisja pyłów i gazów — 2981 t na km² (wyrażona w równoważnej pod względem szkodliwości ilości SO₂), obecnie znacznie ograniczona; węzeł komunik.; muzeum, 2 teatry, Stow. Miłośników Chorzowa; późnogot. drewniany kościół Św. Wawrzyńca (po 1599, 1936 przeniesiony z Knurowa), drewnianiany kościół Św. Józefa (1791, 1995 przeniesiony z Kłokocina); kościoły: neogot. Św. Elżbiety, poewangelicki (1838–40, A. Soller), neogot. Św. Barbary (1852, rozbudowa 1859, 1877, Mullen, 1894–96, P. Jakisch), neorom. Św. Jadwigi (1873–74), modernist. Św. Antoniego (1930–34, A. Ballensted); ratusz (1828); Wojew. Park Kultury i Wypoczynku ze Stadionem Śląskim, lunaparkiem i planetarium (decyzja o utworzeniu 1950).