Będzin

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Będzin,

m. powiatowe w województwie śląskim, na Wyż. Katowickiej, nad Czarną Przemszą, w północno-wschodniej części GOP.

Ludność miasta: ogółem — 56,6 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 530,4 os/km² (2019)

Powierzchnia: 37 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 19°09′E, szerokość geograficzna: 50°20′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1358

Oficjalne strony WWW: www.bedzin.pl

m. powiatowe w woj. śląskim. Prawa miejskie 1358; w 2. poł. XIX w. rozwój górnictwa i hutnictwa; w okresie międzywojennym ośr. ruchu robotniczego; podczas II wojny światowej 1940–43 getto (ok. 7 tys. osób wywiezionych do obozu koncentracyjnego Auschwitz); w Łagiszy koło Będzina filia obozu Auschwitz-Birkenau; Niemcy zamordowali ok. 26 tys. mieszk. (ok. 50%); 1973 do Będzina włączono Łagiszę, 1975 — Grodziec, 1977 — Wojkowice (od 1992 ponownie samodzielne m.); 1867–1975 i od 1999 siedziba powiatu. Ośr. przem.; elektrownia Łagisza, elektrociepłownia, huta metali nieżelaznych, cementownia, wytwórnie: przewodów energ., narzędzi, elementów betonowych, chłodnia składowa; kopalnia odkrywkowa surowców drogowych; przedsiębiorstwa inżynieryjno-bud.; węzeł drogowy. Ośrodek kult.; działają m.in. towarzystwa: Przyjaciół Będzina, Kultury Teatr., Stow. Twórców Kultury Zagłębia Dąbrowskiego; odbywa się Międzynar. Studencki Festiwal Folklorystyczny; Teatr Dzieci Zagłębia, Muzeum Zagłębia; zamek król. (fundacja Kazimierza III Wielkiego 1364) z wieżą z XIII/XIV w., przebudowany częściowo w stylu neogot. (1834, F.M. Lanci, rekonstruowany 1952–56), ob. muzeum; fragmenty murów miejskich z 2 basztami (ok. 1364); na Gzichowie barok. pałac Mieroszewskich (1702, przebudowa XVIII/XIX w.). Od XVI w. duże skupisko Żydów (ok. 25 tys., ok. 45% mieszk.). Zachowany cmentarz żydowski z XIX w. na G. Zamkowej; 1993 na miejscu synagogi wzniesiono obelisk upamiętniający jej spalenie.

Będzin, zamek