Zamiatin Jewgienij I.

Zamiatin Jewgienij I., ur. 1 II 1884, Lebiediań (gubernia tambowska), zm. 10 III 1937, Paryż,

ros. prozaik, dramaturg, krytyk literacki, z zawodu inżynier budowy okrętów.

po rewolucji październikowej 1917 organizator życia kult.; od ok. 1929 poddawany ostrej krytyce przez organizację RAPP, pozbawiony możliwości publikowania; 1931 emigrował do Paryża, zachowując obywatelstwo sowieckie. Pisarstwo Zamiatina, wywodzące się z tradycji lit. N. Gogola, N. Leskowa, M. Sałtykowa-Szczedrina, nawiązujące do utworów A. France’a i H. Wellsa, inspirowane było koncepcjami filoz. G.W.F. Hegla, F. Nietzschego, A. Schopenhauera. Swoją metodę twórczą pisarz określił jako neorealist., tworząc estetyczną teorię neorealizmu, rozumianego jako synteza elementów realist. i modernistycznych. Uznanie przyniosły mu satyr.-groteskowe opowieści z życia ros. prowincji (Ujezdnoje 1912, Na kuliczkach 1913). W swej twórczości Zamiatin poddawał ostrej krytyce wszelkie systemy społ., uznając za ich rezultat tyranię — protestował przeciw zniewoleniu jednostki przez współcz. cywilizację zachodnią (opowieść Ostrowitianie 1918), hiszp. inkwizycję (dramat Ognie św. Dominika, Berlin 1922, wyd. pol. 1924), komunizm wojenny (opowiadanie Ludzie jaskiniowi 1922, wyd. pol. 1927) i totalitaryzm, którego proroczy opis zawarł w prekursorskiej wobec utworów A. Huxleya i G. Orwella antyutopijnej powieści My (powstała 1920, przekłady ang., fr. i in. 1924, wyd. książkowe niepełne — Praga 1927, całość — Nowy Jork 1952, wyd. ros. 1989, wyd. pol. poza cenzurą 1985). Mistrz techniki narracyjnej, tzw. skazu (komedia Pchła 1925, wyst. pol. 1963), autor opowieści Nawodnienije (1929), nie ukończonej powieści Bicz Bożyj (Paryż 1937); ponadto zbiór esejów i szkiców publicyst. Lica (Nowy Jork 1955); pol. wybory: Ludzie jaskiniowi i inne opowiadania (wyd. poza cenzurą 1986, tekst oparty na wyd. z 1927), Jaskinia (1993).