Lippisch Alexander Martin

Lippisch

[lı̣pısz]

Alexander Martin, ur. 2 XI 1894, Monachium, zm. 11 II 1976, Cedar Rapids (stan Iowa),

niemiecki aerodynamik i konstruktor lotniczy.

Urodził się 2 XI 1894 w Monachium. Jeden z pionierów w dziedzinie aerodynamiki, pionier bezogonowych konstrukcji szybowców i samolotów. Uczęszczał do szkół w Berlinie i Jenie. Zamierzał kontynuować naukę w akademii sztuki, jednak jego plany zniweczył wybuch I wojny światowej. W latach 1915–18 odbywał służbę wojskową jako specjalista od kartografii i fotografii lotniczej.

Po wojnie pracował w firmach związanych z przemysłem lotniczym, zajmując się konstruowaniem i projektowaniem szybowców i samolotów. W połowie lat 20. ubiegłego wieku zaproponowano mu kierownictwo działu mechaniki lotu w stowarzyszeniu Rhön-Rossitten Gesellschaft (RRG), organizacji zajmującej się rozwojem szybownictwa i szkoleniem młodych kadr personelu latającego. W 1933 został szefem departamentu technicznego Niemieckiego Instytutu Doświadczalnego Szybownictwa (Deutsche Forschungsanstalt für Segelflug, DFS) z siedzibą w Darmstadt. Piastował to stanowisko do 1939, kiedy został oddelegowany do zakładów Messerschmitta w Augsburgu, aby pokierować budową rakietowego samolotu myśliwskiego. W 1943 uzyskał doktorat nauk technicznych uniwersytetu w Heidelbergu. W okresie 1943–45 był dyrektorem wiedeńskiego Instytutu Badań Lotniczych.

W I 1946 w ramach programu Departamentu Obrony USA, znanego jako Operacja „Paperclip” (Spinacz), Lippisch został sprowadzony do Stanów Zjednoczonych i do 1950 pracował w Ośrodku Doświadczalnym Lotnictwa Morskiego w Filadelfii. W 1956 otrzymał obywatelstwo amerykańskie.

W latach 1950–64 był dyrektorem działu konstrukcji lotniczych, a następnie laboratorium hydrodynamicznego w firmie Colins Radio w Cedar Rapids. W 1964 zrezygnował z pracy i poddał się operacji nowotworu płuca. Po rekonwalescencji, 1966 założył własną firmę badawczą Lippisch Research Corporation, ponadto pracował jako konsultant firm amerykańskich i niemieckich w zakresie konstrukcji lotniczych i pływających.

Alexander Lippisch zmarł 11 II 1976 w Cedar Rapids z powodu niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Zainteresowania

Lippisch próbował zastosować w praktyce niekonwencjonalne rozwiązania aerodynamiczne, dążąc do uzyskania jak najlepszych osiągów przy maksymalnie uproszczonej konstrukcji. Nie będąc autorem tych pomysłów, w ogromnym stopniu przyczynił się do lepszego ich poznania. Niektóre z nich wykorzystano szerzej dopiero po wielu latach (np. latające skrzydło, płatowiec w układzie bezogonowca, skrzydło skośne lub w układzie delta, samolot w układzie kaczki z usterzeniem poziomym umieszczonym przed skrzydłem z przodu kadłuba). Podczas II wojny światowej badał problemy lotów z wielkimi prędkościami, zajmował się projektowaniem samolotów o napędzie rakietowym, a także nowatorskich maszyn z silnikami strumieniowymi, przeznaczonych do lotów naddźwiękowych. Po wojnie pracował m.in. nad statkami powietrznymi pionowego startu i lądowania. Pod koniec życia zajął się praktycznym wykorzystaniem wpływu ziemi na samolot podczas lotu na niewielkiej wysokości nad powierzchnią lądu lub wody.

Konstrukcje eksperymentalne

Pierwszym zrealizowanym 1921 projektem Lippischa był bezogonowy szybowiec ze skośnymi skrzydłami E-2. W latach 1927–31 zaprojektował i zbudował serię szybowców w układzie latającego skrzydła, które nazywały się Storch. 11 VI 1928 w powietrze wzbił się pierwszy samolot z napędem rakietowym Ente. W rzeczywistości był to eksperymentalny szybowiec Lippischa w układzie kaczki, wyposażony w silnik rakietowy projektu Fritza von Opla. Interesującą konstrukcją był szybowiec Storch VIII Marabu z 1932, który mógł latać zarówno z klasyczną sekcją ogonową, jak i po jej zdemontowaniu.

Od 1931 Lippisch zajmował się badaniami nad zastosowaniem w samolotach skrzydeł o obrysie trójkąta, zwanych układem delta. W okresie 1931–39 pracował nad serią doświadczalnych maszyn o nazwie Delta. Delta V (DFS-40), którego konstrukcja łączyła skrzydło delta z ideą latającego skrzydła, oblatano 1939.

II wojna światowa

Alexander Lippisch znany jest przede wszystkim jako konstruktor pierwszego produkowanego seryjnie myśliwca o napędzie rakietowym — Messerschmitt Me-163 Komet. Poszukiwania Lippischa obejmowały też naddźwiękowe samoloty napędzane silnikami turboodrzutowymi i strumieniowymi. Jednym z najbardziej znanych był projekt naddźwiękowego myśliwca oznaczony LP-13a. Badania w zakresie wielkich prędkości przeprowadzono na modelu w tunelu aerodynamicznym, natomiast do prób w locie zbudowano doświadczalny szybowiec. Projekt nie został ukończony, wiadomo jednak, że po wojnie zainteresowali się nim Amerykanie. Jego wersją rozwojową miała być maszyna o wybitnie niekonwencjonalnym napędzie. Ze względu na braki materiałów pędnych, gnębiące III Rzeszę pod koniec wojny, paliwem tego niezwykłego samolotu miał być... węgiel. Pierwsze obiecujące próby nowatorskiego napędu zostały przerwane z końcem wojny.

Okres powojenny

W Stanach Zjednoczonych zrealizowano założenia Lippischa dotyczące skrzydła „delta” i układu bezogonowca, budując eksperymentalny samolot Convair F-92. Ten układ aerodynamiczny znalazł potem zastosowanie w wielu seryjnie produkowanych samolotach, zarówno wojskowych (Convair F-102 Delta Dagger, Dassault Mirage III), jak i cywilnych (Concorde). W latach 50. Lippisch zainteresował się samolotami pionowego startu i lądowania, czego wyrazem był projekt statku latającego o nazwie Aerodyne. Oryginalna koncepcja Lippischa została opatentowana i w późniejszym okresie wykorzystywana do badań w zakładach Dorniera. Uczestnicząc w próbach szybkich łodzi motorowych własnego projektu, Lippisch zwrócił uwagę na tendencję do unoszenia dzioba łodzi z wody wraz ze wzrostem prędkości i rozpoczął prace nad możliwością wykorzystania tzw. wpływu ziemi w konstrukcjach lotniczych. W latach 60. skonstruował doświadczalną łódź latającą X-113, oblataną 1970, służącą do badań wpływu ziemi.

Szybowiec bezogonowy Storch V z motorem wspomagającym, 1929

Concorde, brytyjsko-francuski naddźwiękowy samolot pasażerski

Szybowiec, prezentacja konstrukcji pierwszego modelu zaprojektowanego przez A.M. Lippischa, 1921