Bielsko-Biała

Bielsko-Biała,

miasto w województwie śląskim, na pograniczu Pogórza Śląskiego z Beskidem Śląskim i Beskidem Małym, nad Białą; pow. grodzki, siedziba pow. bielskiego.

Ludność miasta: ogółem — 171 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 367,6 os/km² (2019)

Powierzchnia: 125 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 19°02′E, szerokość geograficzna: 49°49′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1723

Oficjalne strony WWW: www.um.bielsko.pl

do lat 90. XX w. drugi co do wielkości (po Łodzi) ośr. przemysłu włók. w Polsce (zwłaszcza wełn., dziewiarskiego i lniarskiego) oraz duży ośr. przemysłu środków transportu (Fabryka Samochodów Małolitrażowych, od 1992 spółka z dużym udziałem kapitałów wł. — Fiat Auto Poland); ponadto wiele zakładów przemysłu maszyn. (fabryki maszyn włók. Befama, maszyn elektrycznych Indukta, aparatów elektrycznych Apena, akumulatorów, śrub, pił i narzędzi) oraz zakłady lotn. (szybowce), futrzarskie, odzieżowe, wyrobów filcowych, mięsne, tłuszczowe, fabryki wódek gatunkowych i papieru; wytwórnia filmów rysunkowych; węzeł kolejowy i drogowy, lotnisko sport. Stol. diecezji żywiecko-bielskiej. Kościoła rzymskokatolickiego i cieszyńskiego Kościoła Ewangelicko-Augsb.; ośr. kult.-nauk.; filia Politechniki Łódz. i Wyższej Szkoły Ekon. w Katowicach, Inst. Teol. im. J. Kantego, kolegia nauczycielskie, prywatne szkoły wyższe; 2 teatry, w tym teatr lalkowy, orkiestry: symfoniczna i kameralna; 2 muzea, Tow. Miłośników Ziemi Bielsko-Bialskiej; ośr. turyst. (m.in. kolejka linowa na Szyndzielnię, wiele hoteli, zajazd, dom wycieczkowy, kemping, domy wczasowe); sanatorium przeciwgruźlicze. W centrum stara gęsta zabudowa, otoczona nowymi osiedlami mieszkaniowymi i dzielnicami przem. (gł. na północy, nad Białą). Historia. Bielsko — osada targowa; prawa miejskie przed 1312 (w końcu XIII w.?); od 1327 pod panowaniem Czech, dzieliło losy polit. Śląska; od XV w. znane z sukiennictwa i handlu wełną; Biała — osada roln.-rzemieślnicza w księstwie oświęcimskim; prawa miejskie 1723; od 1772 w zaborze austr.; w końcu XIX w. jedno z najbardziej rozwiniętych gospodarczo miast Galicji (m.in. przemysł włók., gł. wełn.); na przeł. XIX i XX w. pol. szkoły i instytucje kult.-oświat.; w granicach Polski: Biała od 1918, Bielsko od 1920; podczas okupacji niem. liczne egzekucje, m.in. powstańców śląskich (IX–XI 1939); rejon działalności partyzanckiej; 1951 adm. połączenie miast; 1951–75 i od 1999 siedziba powiatu, 1975–98 siedziba województwa. Zabytki. W Bielsku: barok. kościół Św. Trójcy (1604–08, rozbudowa XIX w.); zamek (XV–XVIII w., przebudowa XIX w.); zespół kamienic, m.in. podcieniowych (XVII–XVIII w.); w Białej: kościół Opatrzności Bożej (1760–69, przebudowa XIX w.) i klasycyst. kościół ewanggelicki (1798, przebudowa 1832).