Polinezji religie

Polinezji religie,

rozbudowane systemy rel. austronezyjskich mieszkańców Polinezji.

Mimo dużego zróżnicowania mają pewne elementy wspólne, zwłaszcza występującą powszechnie wiarę w bezosobową siłę nadprzyrodzoną mana oraz związany z nią system zakazów rel. tabu. Bardzo rozbudowane są mity kosmogoniczne i etiologiczne, wg których kosmos powstał z pierwotnej pustki (kore) lub ciemności (po) za sprawą niestworzonej siły, często utożsamianej z bogiem Tangaroa; dzieło stworzenia kontynuowali inni bogowie: Rangi (słońce), Papa (ziemia), ich syn — stworzyciel ludzi oraz heros kulturowy Maui; pozostali najczęściej spotykani bogowie: Rongo — bóg pokoju i urodzaju, oraz Tu — bóg rzemiosła wojennego; politeizm rodzimych religii Polinezji na niektórych wyspach wykazuje silne tendencje do monoteizmu (np. wspomniany Tangaroa oraz Io — Istota Najwyższa u Maorysów w Nowej Zelandii).

Kult bogów był ściśle związany z ważnym dla całej Polinezji kultem wodzów plemiennych, zarówno żyjących, jak i zmarłych, tworzących wraz z rodzinami arystokrację rodową; za pomocą drobiazgowo sporządzanych i przekazywanych z pokolenia na pokolenie genealogii wywodzono wodzów plemiennych od konkretnych bóstw; kult wodzów przejawiał się również w sferze eschatologii: o ile dusza zwykłego śmiertelnika po jego śmierci umierała lub udawała się do ciemnej krainy Po, dusza wodza przenosiła się na rajską wyspę Hawaiki, będącą też siedzibą bogów.

W kulcie rel. gł. rolę odgrywała wyspecjalizowana kasta kapłanów (tohunga), pełniących zarazem funkcje czarowników, znachorów, proroków i strażników tajemnej wiedzy; obrzędy odprawiano z okazji zmian pór roku, ważnych okoliczności (np. narodzin dziecka) lub podejmowania doniosłych decyzji (np. budowy łodzi, wypowiedzenia wojny). Obrzędy odprawiano w świątyniach (marae), będących otwartymi zagrodami otoczonymi kamieniami, z czworokątną piramidą ułożoną z kamieni, symbolizującą tron czczonego bóstwa; centralną część obrzędów stanowiło składanie bogu ofiary z pierwszych płodów rolnych, pierwszego połowu ryb lub z jeńców wojennych; podczas obrzędów często dochodziło do transu, ekstazy i opętania przez duchy, zjawisk typowych dla praktyk szamanistycznych.