Ujejski Kornel, Skargi Jeremiego

Ujejski Kornel, Skargi Jeremiego

Cykl liryków K. Ujejskiego, powstały 1846, wydany w Paryżu (z fikcyjnym miejscem wydania: Londyn) 1847. Cykl powstały pod wrażeniem tragicznych wypadków galicyjskich 1846 — klęski rewolucji krakowskiej i rabacji chłopskiej, jest ich poetycką interpretacją. Rozpoczyna go Słowo Jeremiego, w którym prorok, ujrzawszy straszliwy obraz ziemi rodzinnej w oparach krwi i pożogi, wyśpiewuje Pieśń zemsty, ale skruszony przez Boga, pokutuje i nawraca się, Bogu zostawiając pomstę. Po „modlitwie wstępnej” Noc natchnienia następuje 12 utworów (m.in. Chorał, Suplikacje), zakończonych optymistycznym Aktem wiary, nawiązujących zarówno do Biblii czy modlitw (Ojcze nasz), jak i do wielkiej poezji romantycznej (Smutno nam, Boże, Modlitwa ojca przy chrzcie syna). W Chorale, który zyskał rangę hymnu ogólnonarodowego, Ujejski zinterpretował „okropne dzieje” (rabację galicyjską) jako wynik prowokacji władz zaborczych, wykorzystujących nieświadomość chłopów; „błędnym braciom”, których winę zmyje w przyszłej wspólnej walce „wolności chrzest”, należy się wybaczenie, bo: „inni szatani byli tam czynni,/ O! rękę karaj, nie ślepy miecz!”. Skargi Jeremiego są najpełniejszą realizacją koncepcji poezji wieszczej Ujejskiego; dzięki przejmującym obrazom martyrologii narodowej, krytyce antynarodowych postaw społecznych oraz wierze w ostateczne zwycięstwo słusznej sprawy, zajmują czołowe miejsce w patriotycznej liryce okresu poprzedzającego Wiosnę Ludów. Modlitewno-biblijna stylizacja, która w romantycznej konwencji służyła uwzniośleniu sprawy narodowej, zdecydowała o sugestywności i komunikatywności cyklu.