Słowacki Juliusz, Kordian
 
Słowacki Juliusz, Kordian. Część pierwsza trylogii. Spisek koronacyjny
Dramat (1834) Juliusza Słowackiego poświęcony pokoleniu powstania listopadowego, będący polemiką z mesjanistyczną i poetycką wizją historii ukazaną w Dziadach Mickiewicza. Koncepcji Polski-Chrystusa narodów Słowacki przeciwstawił Polskę historyczną, choć także uwikłaną w odwieczne zmagania dobra i zła. Jego twarda ocena przyczyn klęski powstania listopadowego wywołała spory. Bohater dramatu stał się mitem — wzorem patrioty. „Jam jest posąg człowieka na posągu świata” — powiada Kordian na szczycie Mont Blanc w chwili poczucia własnej mocy. Ale jego doświadczenia życiowe nie potwierdzają tej deklaracji. Po wielu rozczarowaniach (zawód miłosny, obojętność papieża wobec sprawy polskiej), kiedy Kordian decyduje się wreszcie podjąć przeznaczone mu działania, ponosi podwójną klęskę: jako polityk nie potrafi przekonać spiskowców do idei carobójstwa, a jako bojownik, dręczony wątpliwościami, sprzeniewierza się danemu przyrzeczeniu i pada zemdlony w progu carskiej sypialni, nie dokonawszy zamachu na tyrana. Tragizm Kordiana polega na niewspółmierności woli czynu i stopnia racjonalności programu działania, mieszania metafizyki i polityki. Ale choć Kordian oferuje spiskowcom tylko negatywizm czynny, Słowacki swoim dramatem podtrzymywał nadzieję upokorzonej Polski. Jednak nie za cenę upiększania historii: stąd wymowna scena koronacji Mikołaja I na króla polskiego, w której uczestniczące w intronizacji tłumy Polaków legalizują koronację. Siła oddziaływania dramatu na świadomość wielu pokoleń była ogromna. Już w roku 1847 Kornelowi Ujejskiemu, podczas jego wyprawy w Karkonosze, towarzyszył „cień ulubionego bohatera literackiego — Kordiana-alpinisty z dramatu Słowackiego”. Od tego czasu wielu bojowników, także ruchu robotniczego, patriotycznej młodzieży uczestniczącej w akcjach wyzwoleńczych — aż po powstanie warszawskie — przybierało imię konspiracyjne Kordian.
Tomasz Miłkowski
zgłoś uwagę
Ilustracje
Słowacki Juliusz, Kordian, strona tytułowa fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Łomnicki Tadeusz, Kordian Słowackiego, reż. Erwin Axer, Teatr Narodowy, 1957.fot. F. Myszkowski/Redakcja miesięcznika Teatr
Kurnakowicz Jan fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia