Rembrandt, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem
 
Rembrandt, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem
autor — Rembrandt
data powstania — 1638
technika — olej na płótnie
wymiary — 46 × 66 cm
miejsce przechowywania — Kraków, Fundacja-Muzeum Książąt Czartoryskich
Rembrandt, najsłynniejszy malarz holenderskiego baroku, malował krajobrazy w stosunkowo krótkim okresie: między 1638 a około 1645 r. Przypisywano mu dawniej ponad 15 pejzaży, ale nowsze badania wykazały, że większość z nich wykonali jego uczniowie. Za własnoręcznie namalowanych uznaje się dziś ledwie 6 krajobrazów. Wśród nich jednym z najdoskonalszych jest obraz ze zbiorów Czartoryskich.
Przedstawia on przypowieść Chrystusa, opisaną w Ewangelii św. Łukasza (10: 30–37). Napadniętego przez rozbójników, leżącego przy drodze rannego minęli obojętnie żydowski kapłan i lewita; pomocy udzielił mu dopiero Samarytanin, członek ludu pogardzanego ze względów religijnych przez Izraelitów. Chrystus daje tu więc przykład miłości bliźniego, która jest jedną z podstaw zbawienia, dokonującego się niezależnie od wyznania czy przynależności plemiennej bądź narodowej.
Ta przejmująca historia została ukazana przez Rembrandta jakby „w cieniu” pejzażu. Małe figurki ludzkie nikną w odległym tle: kapłan jadący w powozie, lewita idący drogą ledwie widoczni są w głębi obrazu, na dalekiej równinie; Samarytanin z rannym ukryci są w cieniu, na skraju drogi, na bliższym planie. Pejzaż przyjmuje rolę symbolicznego wyrazu treści ewangelicznej przypowieści. Oto gwałtowna burza — symbol zła i zagrożenia życia, symbol gniewu Bożego — ustępuje. Zza chmur wyziera silny snop światła — symbol lux Dei, swiatła łaski Bożej, światła Zbawienia. Za chwilę światło to obejmie Samarytanina i rannego. Dramatyczna wizja natury wyraża moc Boga, władającego tak przyrodą, jak i losami człowieka.
Krajobraz krakowski zachwyca dramaturgicznym zmysłem uchwycenia chwilowego przełomu — przejścia burzy w stan pogody, a przede wszystkim: swobodą i werwą malarskiego wykonania, efektowną i malowniczą grą światła i cienia, mistrzowskim wykorzystaniem wielości odcieni i tonów barwnych w ramach świadomie bardzo ograniczonej kolorystyki.
Antoni Ziemba
zgłoś uwagę
Ilustracje
Rembrandt, Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, 1638 — Fundacja-Muzeum Książąt Czartoryskich, Krakówfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia