Pierwsza Brygada
 
Pierwsza Brygada
Pierwsza Brygada, „Legiony to żebracza nuta, Legiony to ofiarny stos”, polska pieśń żołnierska z okresu I wojny światowej, z czasu formowania przez Józefa Piłsudskiego Legionów Polskich. Historia jej powstania jest nieco pogmatwana. Muzyka była swoistym spadkiem po rosyjskim zaborcy. W Kielcach stacjonował do roku 1914 syberyjski pułk piechoty. Towarzysząca mu orkiestra wojskowa grywała niewiadomego autorstwa marsz o proroczym tytule Przejście przez Morze Czerwone. Występom orkiestry pułkowej przysłuchiwał się z zawodowej ciekawości kapelmistrz Sikorski, prowadzący orkiestrę dętą kieleckiej straży pożarnej. Po przerzuceniu rosyjskiego pułku na front Sikorski albo przejął pozostawione nuty marsza, albo spisał je z pamięci. Kiedy do Kielc wkroczyli żołnierze polscy, jego orkiestra przyłączyła się do oddziałów Piłsudskiego, stając się później oficjalnie orkiestrą I Brygady Legionów Polskich. Przejście przez Morze Czerwone wykonywane było teraz przy różnych okazjach jako Marsz nr 10.
W roku 1917 marsz otrzymał słowa. Ich autorami mieli być — niezależnie od siebie — dwaj legioniści: Tadeusz Biernacki i Andrzej Hałaciński. Pierwszy twierdził, że napisał je w nocy z 17 na 18 lipca 1917 w pociągu, którym Niemcy wieźli internowanych legionistów z Modlina do Szczypiorna. Internowanie nastąpiło z powodu odmowy złożenia przez legionistów przysięgi wojskowej na wierność Niemcom i Austro-Węgrom. Odmowa przysięgi spotkała się z dezaprobatą niektórych kół polskich, zwłaszcza w zaborze austriackim. Legioniści byli tym bardzo rozgoryczeni. Drugi z pretendentów do autorstwa słów Pierwszej Brygady, Hałaciński wyraził to w jednej ze zwrotek (która jednak nie weszła do pieśni) dosadnymi żołnierskimi słowami: „Nie chcemy już od was uznania, ni waszych mów, ni waszych łez. Skończyły się dni kołatania do waszych dusz — je... was pies!” Miał on napisać swoją wersję Pierwszej Brygady jesienią 1917 roku w Tyrolu, gdzie przebywał wcielony do armii austrickiej. Trudno teraz orzec, który z autorów i jaki miał udział w ukształtowaniu ostatecznej wersji tekstowej pieśni. Hałaciński zginął zamordowany w 1940 w Katyniu. Biernacki zmarł w 1974.
Pierwsza Brygada była w okresie międzywojennym nieoficjalnym hymnem Wojska Polskiego. Po II wojnie światowej długo pomijana milczeniem, jak cała tradycja legionowa, śpiewana pokątnie i konspiracyjnie, dopiero po przejściu przez Morze Czerwone rozbrzmiała w latach 90. znowu legalnie jako jedna z najpopularniejszych pieśni wojskowych i patriotycznych.
Krzysztof Bilica
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia