Ogród Jordana w Krakowie
 
Ogród Jordana w Krakowie
nazwa oryginalna — Park im. dr Henryka Jordana
typ ogrodu — park sportowo-dydaktyczny, park miejski
projektant — Bolesław Malecki
fundator/właściciel — Rada Miejska
data założenia — 1889 r.
lokalizacja — Kraków
powierzchnia — 21,5 ha
Park Jordana był pierwszym tego typu ogrodem w Polsce i jednym z pierwszych w Europie i na świecie. Powstał w r. 1889 z inicjatywy wielkiego przyjaciela młodzieży i propagatora sportu, dr Henryka Jordana (jako część błoń czarnowiejskich). Dr Henryk Jordan — tak bardzo zaangażował się w urzeczywistnienie pomysłu, że w dużej mierze sfinansował jego budowę oraz osobiście sprowadził ze Szwecji, Niemiec i Szwajcarii najnowocześniejsze urządzenia sportowe. Opiekował się swym parkiem do końca życia wciąż go udoskonalając i wprowadzając nowe rozwiązania. Jest to jeden z najpopularniejszych parków w Krakowie, szczególnie wśród młodzieży szkolnej i studentów z pobliskiego miasteczka studenckiego AGH. Znajduje się na terenie, na którym w r. 1887 zogranizowana była krajowa wystawa rolniczo-przemysłowa. Pod kierownictwem Bolesława Maleckiego splantowano tereny, posadzono drzewa, krzewy, postawiono drewniane pawilony wystawowe, uregulowano rzeczkę Rudawę (obecna ul. 3 Maja). Otwarto park służący rekreacji dzieci i młodzieży z boiskami, przyrządami gimnastycznymi i placami do gier sportowych. Park miał także skłaniać do patriotycznych refleksji przez ukazanie przykładów z życia wybitnych Polaków czemu służyła — galeria 45 popiersi wybitnych poetów, pisarzy, uczonych, bohaterów, artystów. W zajęciach w parku uczestniczyło dziennie bezpłatnie około dwóch tysięcy dzieci i młodzieży. Funkcje instruktorów pełnili lekarze, studenci i nauczyciele ludowi. Funkcjonowały: różnego rodzaju zabawy, gimnastyka na przyrządach, piłka nożna, korty tenisowe, ślizgawka, a nawet pływalnia, a ponadto doświadczalny ogródek kwiatowo-warzywny, pracownie stolarska i tokarska oraz były organizowane wycieczki. Wszyscy uczestnicy zabaw otrzymywali kubek mleka i bułkę. Zainstalowano prysznice w głównym pawilonie co było jak na owe czasy nowością. Dr Henryk Jordan poza współuczestnictwem w planowaniu gier i zabaw, wygłaszał w parku pogadanki na temat dziejów Polski pod pomnikami, które sam ufundował. Rada Miejska, w uznaiu zasług, nadała parkowi imię dr Henryka Jordana.
w 1914 r. Rada Miejska Krakowa uczciła pamięć dr Henryka Jordana fundując jego popiersie (dłuta Jana Szczepkowskiego). W późniejszym czasie ustawiono popiersie papieża Jana Pawła II. Od strony wschodniej parku były tzw. Oleandry (w tym teatrzyk ogródkowy „Oleandry”, nadrzeczne zarośla gwarowo nazywane oleandrami, natomiast w parku rosły w wielkich donicach oleandry, chowane na zimę do wspomnianego teatrzyku), z których 6 sierpnia 1914 r. na rozkaz Józefa Piłsudskiego wyruszyła w bój I Kadrowa. Przed wojną powstały w tym miejscu: Dom Wycieczkowy i Gimnazjum im. Królowej Wandy (także siedziba Związku Legionistów Polskich), na którym w 1988, na 70-lecie odzyskania niepodległości — odsłonięto monumentalną kompozycję rzeźbiarską ku czci Józefa Piłsudskiego (dłuta Antoniego Kostrzewy) i otwarto w 1991 Muzeum Czynu Niepodległościowego. Podczas drugiej wojny światowej Niemcy zdewastowali park, zniszczyli szpalery grabowe. Popiersia wybitnych Polaków Kazimierz Łuczywo wykradł z magazynów niemieckich i przechował w swojej pracowni i po wojnie wprowadził na dawne miejsce. Podobne parki zaczęły wkrótce powstawać w innych miastach, np. we Lwowie, w Warszawie, Tarnopolu, Nowym Sączu (nazywano je ogrodami jordanowskimi), a także w innych krajach. Obecnie w parku znajdują się poza alejkami, m.in. boisko do siatkówki, rampa dla rolkarzy, plac zabaw dla dzieci, mały stawek (można pływać łódką), muszla koncertowa, siłownia, wzniesienie do zjeżdżania na sankach. W 1989 r. — na stulecie parku odrestaurowano 26 ocalałych pomników (jest ich w sumie 33).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kraków, Park Jordana fot. S. Stachowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kraków, pomnik Henryka Jordana w Parku Jordanafot. S. Stachowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kraków, Planty (okolice Teatru im. J. Słowackiego)fot. S. Stachowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kraków, Planty w okolicy Collegium Novum (S. Mucha, ok. 1935)fot. S. Stachowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia