pneuma

pneuma

[gr., ‘tchnienie’, ‘duch’],

łac. spiritus, animus,

termin starożytnej filozofii greckiej oznaczający jestestwa niecielesne, zasadę ożywiającą ciało lub ciała (organizującą i poruszającą materię), także, zwłaszcza w okresie wcześniejszym — oddech, ruch powietrza;

w stoicyzmie subtelna i dynamiczna materia przenikająca i kształtująca całą materię bierną; w gnostycyzmie duch (odmienny od duszy i ciała), boski element w człowieku, będący źródłem oświecenia.