kraby

kraby, Brachyura,

grupa skorupiaków z rzędu dziesięcionogów, podrzędu Pleocyemata;

większość gat. zamieszkuje ciepłe morza, nieliczne zasiedliły wody słodkie i morza zimne, natomiast w strefie międzyzwrotnikowej wiele gat. żyje w wilgotnych środowiskach lądowych, wracając do morza tylko na okres rozrodu; kraby są najliczniejszą (ok. 4500 gat.) grupą dziesięcionogów; wielkość ciała od ok. 0,5 cm do ogromnego, o rozpiętości odnóży do 3 m, kraba olbrzymiego (Macrocheira kaempferi) z M. Japońskiego (największy skorupiak); czułki obu par silnie skrócone; szeroki, okrągławy lub trapezowaty głowotułów okryty twardym pancerzem; szczypce odnóży chwytnych często nierównomiernie rozwinięte; odwłok silnie zredukowany, krótki, u samców bardzo wąski, ze zredukowanymi odnóżami i telsonem, podwinięty pod głowotułów. Kraby odgrywają istotną rolę w ekosystemie mor. jako aktywne drapieżniki zjadające wieloszczety i mięczaki, jako padlinożercy i detrytusożercy; liczne gat. mają znaczenie konsumpcyjne; roczne świat. połowy sięgają ponad 100 000 t; na większą skalę poławiane są kraby z rodzajów Callinectes, Cancer i Chionoecetes. W pol. części Morza Bałtyckiego są spotykane tylko 3 gat.: autochtoniczny, atlantycki krab brzegowy — raczyniec (Carcinus maenas), krab (krabik) amer. (Rhithropanopeus harrisi) zawleczony z Ameryki Północnej, zamieszkujący Martwą Wisłę i Zalew Wiślany, oraz zawleczony z Chin krab wełnistoręki (Eriocheir sinensis), który w latach 30. XX w., ze względu na masowe występowanie, rycie brzegów i niszczenie urządzeń hydrotechn., był prawdziwą plagą w dorzeczach Wezery, Łaby i Odry.

Krab