chloryty

chloryty

[gr. chlōrítis (líthos) ‘zielony (kamień)’],

grupa minerałów — krzemiany i glinokrzemiany magnezu, żelaza i glinu, o ogólnym wzorze chem.: Y₃[(OH)₂|Z₄O₁₀] · Y₃(OH)₆, gdzie Y — zwykle Mg²⁺ (częściowo zastąpiony przez Fe²⁺, Fe³⁺, Cr³⁺, Ni²⁺, Mn²⁺), Z — Si⁴⁺ (bywa zastąpiony przez Al³⁺, Fe³⁺ lub Cr³⁺);

krystalizują w układzie jednoskośnym, szare, zielone lub prawie czarne, często wykazują silny pleochroizm; ortochloryty, w których magnez przeważa nad żelazem, krystalizują w postaci blaszek o doskonałej łupliwości (np. klinochlor); leptochloryty, o przewadze żelaza nad magnezem, tworzą przeważnie skupienia ziemiste (np. szamozyt); rozróżnia się także ch. chromowe (zależnie od ilości chromu — karminowe lub fioletowe), ch. niklowe i ch. manganowe; bardzo rozpowszechnione, stanowią gł. produkty przeobrażenia innych krzemianów magnezowo-żelazowych (chlorytyzacja); występują w utworach hydrotermalnych, także w niektórych skałach metamorficznych, np. w dużych ilościach wchodzą w skład niektórych łupków krystal. (łupki chlorytowe); często znajdują się w skałach ilastych i glebach; odmiany żelaziste: szamozyt i turyngit są jedynymi krzemianowymi rudami żelaza; występują w oolitowych rudach żelaza, m.in. we Francji (w Lotaryngii) i w syderytowych złożach rud żelaza w Polsce (w okolicach Częstochowy i Łęczycy).